1. Βραδινή παρατήρηση της Φύσης


37η εβδομάδα: ΘΕΜΑ: Βραδινή παρατήρηση της Φύσης



Πανσέληνος Σεπτεμβρίου 2024: ονομάζεται «Φεγγάρι της συγκομιδής ή του Θερισμού»

Πλησιάζει η πανσέληνος του Σεπτεμβρίου για το 2024, η οποία την Τετάρτη, 18 Σεπτεμβρίου, θα στολίσει το νυχτερινό ουρανό.

Μάλιστα, η Πανσέληνος Σεπτεμβρίου θα είναι η δεύτερη κατά σειρά υπερσελήνη  -σύμφωνα με την NASA-, καθώς επίσης θα λάβει χώρα και μια μερική έκλειψη, γεγονός που σημαίνει πως  το φεγγάρι πιθανότατα θα πάρει μια κοκκινωπή ή πορτοκαλί απόχρωση.



Το μπέρδεμα με τη φθινοπωρινή ισημερία

Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες πανσελήνους, η ονομασία «Φεγγάρι του Θερισμού» δεν αναφέρεται απαραίτητα στο ολόγιομο φεγγάρι του Σεπτεμβρίου, αλλά σε οποιαδήποτε πανσέληνο «πέφτει» πιο κοντά στην φθινοπωρινή ισημερία.

Σημειώνουμε ότι κατά την φθινοπωρινή ισημερία, η μέρα με τη νύχτα έχουν περίπου την ίδια διάρκεια, ενώ πρόκειται και για την ημέρα που ξεκινά και επίσημα το φθινόπωρο στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη.

Καθώς η φθινοπωρινή ισημερία κάθε χρόνο λαμβάνει χώρα μεταξύ 22 και 23 Σεπτεμβρίου, αυτό σημαίνει ότι ως «Φεγγάρι του θερισμού» μπορεί να ονομαστεί είτε η πανσέληνος του Σεπτεμβρίου είτε εκείνη του Οκτωβρίου, αναλόγως με το ποια από τις δύο τυχαίνει να βρίσκεται πιο κοντά στην ισημερία.

Λαμβάνοντας υπόψη μας ότι, φέτος, η φθινοπωρινή ισημερία θα σημειωθεί στις 22 Σεπτεμβρίου, ενώ οι πανσέληνοι Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου στις 18 και 17 του εκάστοτε μήνα αντίστοιχα, για το 2024 η πανσέληνος του Σεπτεμβρίου θα είναι εκείνη που θα φέρει το όνομα «Φεγγάρι του θερισμού».

Στις περιπτώσεις που η πανσέληνος του Οκτωβρίου λαμβάνει τη συγκεκριμένη ονομασία, τότε εκείνη του Σεπτεμβρίου βαφτίζεται ως «Φεγγάρι του Καλαμποκιού», καθώς αυτή την περίοδο οι ιθαγενείς της Αμερικής συνήθιζαν να θερίζουν το καλαμπόκι τους.

Γιατί ονομάζεται «Φεγγάρι του θερισμού»

Σε αντίθεση με άλλες πανσελήνους, το «Φεγγάρι του Θερισμού» ανατέλλει περίπου την ίδια ώρα, για αρκετές διαδοχικές μέρες κατά τη διάρκεια του μήνα, την ώρα που δύει και ο ήλιος πάνω-κάτω.

Έτσι, οι αγρότες θα έχουν περισσότερη ώρα για να ολοκληρώσουν το θερισμό τους, κάτω από το φως του φεγγαριού, προτού έρθει το κρύο και το σκοτάδι του φθινοπώρου.

Τυπικά, οι περισσότερες ονομασίες των πανσελήνων που χρησιμοποιούνται από το Ημερολόγιο κάποιας φυλής ιθαγενών της Αμερικής, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά διαφορετικά ονόματα για το ίδιο φεγγάρι, ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις.

Σχετικό Τραγούδι Neil Young - Harvest Moon: https://www.youtube.com/watch?v=n2MtEsrcTTs

Να και μια ενδιαφέρουσα αφίσα για την φωτορρύπανση: 










Βραδινή παρατήρηση της φύσης

Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος γνωριμίας και επικοινωνίας με την βραδινή φύση, από μια βόλτα στο σκοτάδι! Μερικά πλάσματα βγαίνουν μόνο τη νύχτα, οπότε αυτή είναι η μόνη σας ευκαιρία να τα εντοπίσετε ή να τα ακούσετε. Πηγαίνοντας μια βόλτα στη φύση τη νύχτα σημαίνει ότι θα δείτε και θα ακούσετε πολλά πράγματα που συνήθως δεν θα παρατηρούσατε στο φως της ημέρας. Ακολουθεί μια μικρή λίστα με αυτά που θα χρειαστείτε εάν σχεδιάζετε τη νυχτερινή σας βόλτα, καθώς και μερικές ιδέες που θα σας βοηθήσουν να περάσετε καλύτερα τον χρόνο σας.

Θα χρειαστείτε: να είστε μια μικρή παρέα μαζί με έναν ενήλικα, φακό, κλειστά παπούτσια, ρούχα που θα σας προστατεύουν από την βραδινή ψύχρα και υγρασία, ένα πτυσσόμενο κάθισμα και ανοιχτά μάτια και αυτιά.


Το Φθινόπωρο, καθώς οι νύχτες γίνονται πιο μεγάλες και λίγο πιο ψυχρές, και τα φύλλα αρχίζουν να αλλάζουν χρώματα και να πέφτουν στο έδαφος, σας δίνει έναν διαφορετικό κόσμο για μια νυχτερινή βόλτα. Το θρόισμα στα πεσμένα φύλλα μπορεί να είναι σκαντζόχοιροι ή σαλιγκάρια που περνούν μέσα από την ύλη που αποσυντίθεται.

Μόλις δύσει ο ήλιος, ένα εντελώς διαφορετικό σύνολο ζώων ενεργοποιείται. Θα παρατηρήσετε νυχτερινά ζώα, θα μάθετε περισσότερα για τον νυχτερινό ουρανό και θα απολαύσετε την βόλτα σας στο σκοτάδι. Βρείτε ένα μέρος άνετο για να καθίσετε στο πτυσσόμενο κάθισμα σας. Μετά το ηλιοβασίλεμα καθήστε ήσυχα στη θέση σας και αρχίστε να δίνετε προσοχή σε ό,τι υπάρχει γύρω σας.  Ποια ζώα, πουλιά και έντομα μπορείτε να δείτε ή να ακούσετε;  Ποια χρώματα είναι ορατά σε εσάς;  Πώς είναι η θερμοκρασία;  Πόσο μακριά μπορείτε να δείτε;

Όταν ο ήλιος δύει, μπορεί να νομίζετε ότι οι παρατηρήσεις στη φύση έχουν τελειώσει για την ημέρα, αλλά το σκοτάδι αναδεικνύει μια εντελώς νέα ομάδα πλασμάτων που πρέπει να αναζητήσετε.  Είναι πιο δύσκολο να τα δεις τη νύχτα, επομένως θα πρέπει να δοκιμάσεις να χρησιμοποιήσεις κάποιες άλλες αισθήσεις για να εξερευνήσεις. Τι μπορείτε να βρείτε αν ακούτε πολύ προσεκτικά ή χρησιμοποιείτε τη μύτη σας ως οδηγό; Μπορείτε ακόμη και να ηχογραφήσετε αρχεία ήχου και να τα μοιραστείτε στο iNaturalist!  Ωστόσο, η ασφάλεια έρχεται πρώτη, ειδικά στο σκοτάδι. Προσπαθήστε να μην τρομάζετε ή ενοχλείτε τα ζώα και κρατήστε τα (και εσάς!) ασφαλή αποφεύγοντας οποιαδήποτε σωματική επαφή! 

Τη νύχτα μπορούμε να ανακαλύψουμε τους γαιοσκώληκες, τα σαλιγκάρια και άλλα πλάσματα με υγρές επιφάνειες σώματος που τείνουν να καλύπτονται κατά τη διάρκεια της ημέρας για να προστατευτούν από την ξήρανση στον ήλιο. Τη νύχτα, δοκιμάστε να εντοπίσετε τα γλοιώδη μονοπάτια τους στο πεζοδρόμιο ή στο γρασίδι με έναν φακό (μπορεί να διαθέτει και UV light). Μπορεί να μην βρείτε τα ζώα, αλλά τα μονοπάτια τους θα σας ενημερώσουν ότι είναι κοντά.

Βγείτε έξω μετά το σκοτάδι και ακούστε τη νύχτα που είναι γεμάτη ήχους.  Το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, ακούγονται κουκουβάγιες, που η καθεμία φωνάζει τη δική της ξεχωριστή κραυγή ή γκρίνια και ένας Γκιώνης ή ένας Αιγοθύλας μπορεί να καλεί ασταμάτητα από το κοντινό δάσος.  Το φθινόπωρο, οι βάτραχοι και οι δεντροβάτραχοι είναι επίσης συνηθισμένοι νυχτερινοί τραγουδιστές σε πολλές περιοχές.

Δοκιμάστε την εξερεύνηση με κόκκινο φως! Χρησιμοποιήστε έναν φακό με ρύθμιση κόκκινου φωτός (πολλοί σύγχρονοι φακοί led διαθέτουν) ή κολλήστε με ταινία ένα κομμάτι κόκκινη ζελατίνα στο μπροστινό μέρος του φακού σας και εξερευνήστε τον χώρο σας. Το κόκκινο φως είναι πιο εύκολο στα μάτια σας και προκαλεί λιγότερες διαταραχές στη συμπεριφορά των ζώων από ένα λευκό φως.

Προσελκύστε ζωύφιαγρύλους και νυχτοπεταλούδες με ένα λευκό σεντόνι. Κρεμάστε ή στρώστε ένα σεντόνι και ρίξτε ένα φως πάνω του. Τα έντομα θα πετάξουν και θα εγκατασταθούν στο σεντόνι σας και έτσι θα μπορείτε να τα παρατηρήσετε και να τα φωτογραφίσετε.  Μοιραστείτε τις φωτογραφίες και τους ήχους σας στο iNaturalist https://greece.inaturalist.org/

Βέβαια δεν πρέπει να παραλείψουμε τις νυχτερίδες! Λίγο πριν πέσει το σκοτάδι, κατά τη διάρκεια του ζεστού καιρού, κοιτάξτε στον ουρανό για τους κοινούς Νυχτονόμους  ή κάποιον Τρανορινόλοφο που κυνηγούν έντομα. Το Φθινόπωρο θα τις δούμε στα τελευταία πετάγματά τους πριν «μαζευτούν» στα σπήλαια για το ζευγάρωμα και τον βαθύ λήθαργο του χειμώνα.



Και τέλος εάν είστε λάτρης των gadget υψηλής τεχνολογίας, σκεφτείτε να αγοράσετε μια συσκευή νυχτερινής όρασης (μονοκιάλι ή κιάλια από 100 €). Θα σας προσφέρει μια εντελώς νέα διάσταση στην παρακολούθηση της άγριας ζωής μετά το ηλιοβασίλεμα, ζωγραφίζοντας τον κόσμο της νύχτας σε ένα απαλό, πρασινωπό φως. 



ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ


Μπορείτε να οργανώσετε αισθητηριακές δραστηριότητες (χωρίς την όραση) με ένα από τους δυο τρόπους:

Εξωτερικού χώρου. Ενώ πηγαίνετε περίπατο στο δάσος, στο λιβάδι ή σε οποιοδήποτε ανοιχτό χώρο, ζητήστε από τα παιδιά να προσέξουν τα διάφορα αισθητήρια στοιχεία στο δάσος: να αγγίξουν, να μυρίσουν και να αφουγκραστούν.  Στο τέλος του περιπάτου, συνοψίστε με τα παιδιά την εμπειρία τους και ό,τι έχουν μάθει για τη φύση.

Εσωτερικού χώρου. Εάν δεν είναι εφικτό να βγείτε έξω, φέρτε σε κλειστό χώρο στοιχεία από το δάσος και σχεδιάστε ένα «μονοπάτι των αισθήσεων» στον χώρο σας, όπου τα παιδιά χρησιμοποιούν τις διάφορες αισθήσεις τους. Μπορείτε να παίξετε ένα ηχογραφημένο ηχητικό κομμάτι από τη φύση, ώστε τα παιδιά να έχουν την ευκαιρία να αποκομίσουν μια εμπειρία από τη φύση.

Η αίσθηση της Αφής

• Μαζέψτε διάφορα φυσικά υλικά όπως πέτρες, άμμος, κουκουνάρια, γρασίδι, νερό, φλοιό, κλαδιά δέντρου, κάστανα, κλαράκια. Βάλτε τα πάνω σε ένα τραπέζι ή πάνω σε μια κουβέρτα στο έδαφος.  Είναι σημαντικό τα παιδιά να κάνουν την άσκηση με κλειστά ή δεμένα μάτια.

• Ζητήστε από τα παιδιά να αγγίξουν τα αντικείμενα και να διαλέξουν ένα (ή περισσότερα) από αυτά που πληροί ή πληρούν ένα όρο. Π.χ. έχει λεία ή σκληρή επιφάνεια, είναι μακρύ, κοντό, λεπτό, βρεγμένο, στρογγυλό κλπ. Αφήστε τα παιδιά να μαντέψουν ποιο αντικείμενο έχουν στα χέρια τους ή να το περιγράψουν και να το ονομάσουν.

• Μπορείτε ανεβάσετε τον δείκτη δυσκολίας του παιχνιδιού και να ζητήσετε από τα παιδιά να διαλέξουν ένα μόνο πράγμα που να πληροί δυο προϋποθέσεις, π.χ.: να έχει σκληρή επιφάνεια και σχήμα στρογγυλό, κλπ.

Η Αίσθηση της Όσφρησης

Μπορείτε να τοποθετήσετε διάφορα φύλλα από αρωματικά φυτά και βότανα σε τσάντες (το καθένα σε ξεχωριστή τσάντα) και ενθαρρύνετε τα παιδιά να τα μυρίσουν και να τα αναγνωρίσουν από τη μυρωδιά τους.

Η Αίσθηση της Ακοής

Ακούστε προσεκτικά τους ήχους γύρω σας, έπειτα σχολιάστε τους και επισημάνετε από πού προέρχονται.  Όταν τελειώσετε, συζητήστε με τα παιδιά ότι μπορούμε να γνωρίσουμε τη φύση και γενικά τον κόσμο γύρω μας χρησιμοποιώντας διάφορες αισθήσεις και όχι μόνο την όραση.

Η δραστηριότητα αυτή είναι κατάλληλη και για να κατανοήσουν τα παιδιά τις δυνατότητες αλλά και τις δυσκολίες των τυφλών ανθρώπων.