Παγκόσμια Ημέρα ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ, Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2025

 



Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων φέτος εστιάζει στο θέμα «Προστατεύοντας τους υγροτόπους για το κοινό μας μέλλον», το οποίο είναι επίσης ο πυρήνας της 15ης Συνάντησης της Διάσκεψης των Συμβαλλομένων Μερών της Σύμβασης για τους Υγροτόπους (COP15), που θα πραγματοποιηθεί στους Βικτώρια Φολς της Ζιμπάμπουε, από τις 23 έως τις 31 Ιουλίου 2025.

Το φετινό θέμα αναδεικνύει δύο θεμελιώδεις έννοιες: την ενότητα και το μέλλον. Η προστασία αυτών των εξαιρετικά πλούσιων σε βιοποικιλότητα και παραγωγικών οικοσυστημάτων είναι απαραίτητη όχι μόνο για τη διατήρησή τους αλλά και για την ευημερία μας. Με την κατανόηση, την εκτίμηση και τη δράση υπέρ των υγροτόπων, μπορούμε να διασφαλίσουμε ένα κοινό, βιώσιμο μέλλον όπου όλοι οι άνθρωποι, παντού, θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα ζωτικά οφέλη που προσφέρουν.

Η Βιοποικιλότητα των Υγροτόπων

Οι υγρότοποι υποστηρίζουν ένα πολύπλοκο και πολύτιμο μωσαϊκό ζωής.

  • Αποτελούν συνδετικούς κρίκους μεταξύ διαφορετικών οικοτόπων, επιτρέποντας τη μετακίνηση των ειδών, γεγονός που ενισχύει τη γενετική ποικιλότητα και διατηρεί υγιείς πληθυσμούς.
  • Φιλοξενούν το 40% όλων των γνωστών φυτικών και ζωικών ειδών, περιλαμβάνοντας απειλούμενα, ενδημικά και μοναδικά είδη που εξαρτώνται αποκλειστικά από αυτά τα οικοσυστήματα.
  • Οι υγρότοποι γλυκού νερού αποτελούν ιδιαίτερες εστίες βιοποικιλότητας, φιλοξενώντας το σύνολο των αμφιβίων, το 50% των ψαριών και πάνω από το ένα τρίτο των σπονδυλωτών του πλανήτη.
  • Η ρύπανση, οι εισβολές ξενικών ειδών και οι ανθρώπινες δραστηριότητες υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητά τους. Η βιώσιμη αστική ανάπτυξη και η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων, περιλαμβανομένων αυτόχθονων πληθυσμών, είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση αυτών των οικοσυστημάτων.



Υγρότοποι και Κλιματική Αλλαγή

Κλειδί για την ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση.

  • Οι υγρότοποι αποτελούν τα πιο αποτελεσματικά φυσικά «αποθήκες» διοξειδίου του άνθρακα, συμβάλλοντας στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.
  • Οι παράκτιοι υγρότοποι, όπως τα μαγκρόβια, δεσμεύουν άνθρακα έως και 55 φορές ταχύτερα από τα τροπικά δάση, ενώ οι τυρφώνες αποθηκεύουν το 30% του συνολικού άνθρακα της Γης.
  • Παρά την κρισιμότητά τους, οι υγρότοποι απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, με την αυξημένη συχνότητα ξηρασιών και τη μετατροπή τους να επιδεινώνουν τις επιπτώσεις της κρίσης.
  • Η διατήρηση και αποκατάσταση των υγροτόπων είναι απαραίτητες στρατηγικές για την επίτευξη των κλιματικών στόχων, όπως ορίζονται στη Συμφωνία του Παρισιού.


Η Πολιτιστική και Ψυχαγωγική Αξία των Υγροτόπων

Πηγές έμπνευσης και κοινότητες αναψυχής.

  • Οι υγρότοποι έχουν εμπνεύσει πολιτισμούς και τέχνες ανά τον κόσμο, ενώ η φυσική τους ομορφιά και η ποικιλομορφία προσφέρουν μοναδικές ευκαιρίες αναψυχής.
  • Ωστόσο, η αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις, υποβαθμίζοντας τη βιοποικιλότητα και καταστρέφοντας οικοτόπους.
  • Ο προσεκτικός σχεδιασμός είναι απαραίτητος για να διασφαλιστεί ότι ο τουρισμός στους υγροτόπους είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμος.



Υγρότοποι και Φυσικές Καταστροφές

Η φύση ως σύμμαχος στην ανθεκτικότητα.

  • Πάνω από το 90% των φυσικών καταστροφών συνδέονται με το νερό. Οι υγρότοποι λειτουργούν ως φυσικά φράγματα, μειώνοντας τις επιπτώσεις πλημμυρών και ξηρασιών.
  • Οι υγιείς υγρότοποι αποθηκεύουν νερό, παρέχουν καθαρό πόσιμο νερό και τροφή, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των κοινοτήτων.
  • Παρά τη σημασία τους, η υποβάθμισή τους συνεχίζεται, υπονομεύοντας τις δυνατότητες ανάκαμψης από καταστροφές.


Οικονομικά Οφέλη των Υγροτόπων

Υποστηρίζουν την παγκόσμια οικονομία.

  • Οι υγρότοποι προσφέρουν πάνω από 1 δισεκατομμύριο θέσεις εργασίας παγκοσμίως, με τις υπηρεσίες τους να αποτιμώνται σε 47 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
  • Υποστηρίζουν τη γεωργία, την αλιεία και τον οικοτουρισμό, προσφέροντας ευκαιρίες βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
  • Η βιώσιμη διαχείριση των υγροτόπων δεν είναι μόνο περιβαλλοντική αναγκαιότητα, αλλά και οικονομική επένδυση για τις κοινότητες και τα κράτη.

Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων 2025 μας καλεί να προστατεύσουμε αυτούς τους θησαυρούς της φύσης, εξασφαλίζοντας την επιβίωση και την ευημερία των ανθρώπων και του πλανήτη. Μαζί μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι υγρότοποι θα συνεχίσουν να παρέχουν τα πολύτιμα δώρα τους στις επόμενες γενιές.

 


Οι υγρόΤΟΠΟΙ, οι δικοί μας ΤΟΠΟΙ, χρειάζονται τη βοήθειά μας

(από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, www.ornithologiki.gr )

Πάνω από 140 είδη υδρόβιων πουλιών βρίσκουν κάθε χρόνο μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο στην «αγκαλιά» των ελληνικών υγροτόπων. Για πολλά από αυτά, η διαφύλαξη των υγροτόπων είναι συνώνυμη της ίδιας τους της ύπαρξης. Ανάμεσά τους, η Νανόχηνα, ένα από τα πιο απειλούμενα υδρόβια πουλιά του πλανήτη αλλά και χιλιάδες ακόμα μεταναστευτικά υδρόβια πουλιά που διανύουν χιλιάδες χιλιόμετρα για να φωλιάσουν ή να διαχειμάσουν σε κάποιον από τους περίπου 680 υγροτόπους της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας.

Από τους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας και τις μεγάλες λίμνες του Βορρά έως τους μικρούς νησιωτικούς και παράκτιους υγρότοπους, τις λιμνοθάλασσες, τις αλυκές και τα, λιγοστά πλέον, αστικά ρέματα, τα υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας δεν αποτελούν μόνο «σπίτι» και καταφύγιο για χιλιάδες πάπιες, ερωδιούς, πελεκάνους, παρυδάτια και αρπακτικά πουλιά. Είναι και το δικό μας σπίτι, οι δικοί μας ΤΟΠΟΙ, τόποι ζωοποιοί και ζωογόνοι που ρυθμίζουν το μικροκλίμα, φιλτράρουν το νερό και τροφοδοτούν έναν ανεκτίμητο πλούτο ζωής, ενώ λειτουργούν ως φυσικά «αναχώματα» απέναντι στην κλιματική αλλαγή και την απώλεια της βιοποικιλότητας που διαρκώς εντείνονται.

Απολαύστε το άρθρο και τις θαυμάσιες φωτογραφίες πουλιών, ΕΔΩ: https://ornithologiki.gr/el/enhmerwsh-ekpaideush/enimerosi/ta-nea-mas/1591-oi-ygrotopoi-oi-dikoi-mas-topoi-mas-xreiazontai

Παρακολουθείστε ΕΔΩ: https://youtu.be/Yki7a-BC3Gg?si=DxX2310bZTTLcLIq το video 18 λεπτών της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ με θέμα: Μαθαίνω, Συμμετέχω, ΦροντίΖΩ τον υγρόΤΟΠΟ μου - Μεσολόγγι, Ιωάννινα και Καστοριά


Στο πλαίσιο του Προγράμματος MAVA Sharing & Learning, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία δημιούργησε έναν πρακτικό οδηγό για την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην προστασία των υγροτόπων και του φυσικού περιβάλλοντος. Ο οδηγός αυτός δεν θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη συμβολή τριών ομάδων με όραμα και ενεργή δράση για τον τόπο τους: της ομάδας «Το Μεσολόγγι των Ντόπιων - Messolonghi by Locals», του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων και της Εταιρείας Προστασίας Περιβάλλοντος Καστοριάς. Μπορείτε να τον διαβάσετε , αλλά και να τον κατεβάσετε, ΕΔΩ: https://drive.google.com/file/d/1H-9ms0n_TWh0Nb7mVoL1zAcjG_tP18zJ/view

 


Δραστηριότητες που μπορούν να υλοποιηθούν σε Υγρότοπους

👍Ανακαλύπτω τις φθινοπωρινές λίμνες: https://oiko-genia.blogspot.com/p/blog-page_1.html

👍Βάτραχοι και Φρύνοι: πρίγκιπες παραμυθιών ή βιοδείκτες υγείας του περιβάλλοντος;:https://oiko-genia.blogspot.com/p/43.html

👉Nature activities to do with the kids in wetlands: https://www.wwt.org.uk/news-and-stories/blog/10-things-to-do-with-the-kids-in-wetlands



Οι Υγρότοποι ΡΑΜΣΑΡ στην Ελλάδα

Το Φεβρουάριο του 1971 υπογράφτηκε στην πόλη του Ιράν Ραμσάρ, η ομώνυμη σύμβαση, η οποία επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 1974 και έκτοτε αποτελεί νόμο του κράτους. Σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ, όλοι οι υγρότοποι πρέπει να διατηρούνται και να προστατεύονται. Επίσης, 10 υγρότοποι ή συμπλέγματα υγροτόπων της Ελλάδας αναγνωρίζονται ως Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας και έχουν τεθεί υπό ειδικό καθεστώς προστασίας.

Οι χώρες που υπέγραψαν τη Σύμβαση συμφωνούν ότι οι υγρότοποι αποτελούν αναντικατάστατο φυσικό πόρο με μεγάλη οικονομική, πολιτιστική και επιστημονική αξία, καθώς και αξία αναψυχής και ως εκ τούτου επιθυμούν να αποτρέψουν απώλεια των υγροτόπων αναλαμβάνοντας εθνική και διεθνή δράση. Στους υγρότοπους, οι οποίοι συνήθως έχουν και πολύπλοκη δομή, συναντά κανείς μεγάλες ποικιλίες από είδη όπως υδρόβια ή υδρόφιλα φυτά, έντομα, ψάρια, αμφίβια, ερπετά, πουλιά και θηλαστικά. Τα είδη αυτά παρουσιάζουν εξαιρετική αλληλεξάρτηση τόσο μεταξύ τους όσο και σε σχέση με το ανόργανο περιβάλλον τους. Ένας από τους όρους της Σύμβασης του Ραμσάρ, είναι ότι κάθε συμβαλλόμενο κράτος οφείλει να ορίσει έναν τουλάχιστον υγρότοπο της επικράτειάς του ως Διεθνή με βάση τα κριτήρια που ορίζει η Σύμβαση, ώστε να συμπεριληφθεί στον Κατάλογο Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας, ο οποίος είναι αλλιώς γνωστός ως Κατάλογος Ραμσάρ.


Δέκα μεγάλοι ελληνικοί υγρότοποι έχουν αναγνωριστεί ως «Διεθνούς Σημασίας» για τη διατήρηση απειλούμενων ειδών αλλά και σημαντικών πληθυσμών, ιδιαίτερα πουλιών. Τα τελευταία χρόνια έχουν οργανωθεί ενημερωτικά κέντρα στους περισσότερους από αυτούς.




Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ramsar

1. Δέλτα Έβρου

Μια από τις σημαντικότερες περιοχές για τα πουλιά με μεγάλη ποικιλία βιοτόπων. Είναι από τους σημαντικότερους υγρότοπους για τα υδρόβια πουλιά που ξεχειμωνιάζουν στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

2. Λίμνη Βιστωνίδα, Πόρτο-Λάγος, Λίμνη Ισμαρίδα και παρακείμενες λιμνοθάλασσες

Πολύ σημαντικές περιοχές για υδρόβια και αρπακτικά που ξεχειμωνιάζουν και αναπαράγονται.

3. Δέλτα Νέστου και παρακείμενες λιμνοθάλασσες 

Πολύ σημαντική περιοχή για αναπαραγόμενα αρπακτικά και παρυδάτια πουλιά και τον Κολχικό Φασιανό (μοναδικός άγριος πληθυσμός του είδους).

4. Λίμνες Βόλβη και Κορώνεια 

Πολύ σημαντική περιοχή για μεταναστευτικά και διαχειμάζοντα υδρόβια και αρπακτικά πουλιά.

5. Λίμνη Κερκίνη

Ένας από τους σημαντικότερους ελληνικούς υγρότοπους για τα μεταναστευτικά, διαχειμάζοντα και αναπαραγόμενα είδη πουλιών.

6. Δέλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα
Πολύ σημαντικός υγρότοπος για μεταναστευτικά και διαχειμάζοντα υδρόβια και αρπακτικά πουλιά.

7. Λίμνη Μικρή Πρέσπα 

Η πιο σημαντική περιοχή για την αναπαραγωγή των πελεκάνων, αλλά και άλλων σπάνιων για τη χώρα μας υδρόβιων πουλιών.

8. Αμβρακικός Κόλπος

Από τους πιο σημαντικούς για τη διαχείμαση των υδροβίων, μεγάλης σημασίας και για αναπαραγόμενα είδη πουλιών.

9. Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου

Σημαντική για μεταναστευτικά και διαχειμάζοντα υδρόβια και αρπακτικά πουλιά.

10. Λιμνοθάλασσες Κοτυχίου

Ο σημαντικότερος υγρότοπος της Πελοποννήσου για μεταναστευτικά και διαχειμάζοντα υδρόβια και παρυδάτια.


 Ο Δικτυακός Τόπος για τους Υγροτόπους της Ελλάδας

http://greekwetlands.biodiversity-info.gr/

Ο Δικτυακός Τόπος για τους Υγροτόπους της Ελλάδας σχεδιάσθηκε για να διευκολύνει την πρόσβαση σε έγκυρα επιστημονικά στοιχεία για τους υγροτόπους. Περιλαμβάνει απογραφικά δεδομένα, παρουσιάζει τη χαρτογραφική αποτύπωση των ορίων τους, συγκεντρώνει χρήσιμες πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό, με σκοπό να αποτελέσει μία σημαντική πηγή άντλησης δεδομένων για αρμόδιες υπηρεσίες, ερευνητικά ιδρύματα, περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και όχημα για την ευρεία μεταφορά της γνώσης της σχετικής με τα υγροτοπικά οικοσυστήματα και τις πολύπλευρες αξίες τους για τον άνθρωπο και τη φύση. Η δημιουργία του επιχειρεί να συμβάλλει στην προσπάθεια αναχαίτισης και αντιστροφής της υποβάθμισης και απώλειας των ελληνικών υγροτόπων και της βιοποικιλότητας, μέσα από τη βελτίωση της γνώσης, την εκτίμηση των αλλαγών στα οικοσυστήματα, την παροχή συμβουλών σε κρατικές υπηρεσίες, την προώθηση της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης σε θέματα αειφορικής διαχείρισης των υγροτόπων και των λεκανών απορροής τους, την τεκμηρίωση και προώθηση πολιτικών και μέτρων για την αποτροπή της υποβάθμισής τους, την επίσπευση της θεσμικής προστασίας αυτών που βρίσκονται εκτός προστατευόμενων περιοχών με εφαρμογή του νόμου 3937/2011 περί βιοποικιλότητας (άρθρα 13 και 20), αλλά και την ευαισθητοποίηση κοινού για την ανάγκη προστασίας τους.

Ο Δικτυακός Τόπος για τους Υγροτόπους της Ελλάδας του ΕΚΒΥ παρέχει ελεύθερη πρόσβαση στα χαρτογραφικά και απογραφικά δεδομένα για τους υγροτόπους της ηπειρωτικής Ελλάδας, στην ελληνική γλώσσα. Διαθέτει εργαλεία θέασης, αναζήτησης και εξαγωγής στατιστικών.

Η πρόσβαση μπορεί να γίνει μέσω χάρτη, ο οποίος παρουσιάζει τις θέσεις των υγροτόπων και επιτρέπει την επιλογή ομάδας υγροτόπων, ανά Περιφέρεια, τύπο και μέγεθος (μικροί, μεγάλοι). Ο χάρτης παρουσιάζει επίσης τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 και τις διασυνδεδεμένες περιοχές που αξιολογήθηκαν ως ευνοϊκές για τη βιοποικιλότητα.

Με την επιλογή ενός υγροτόπου, ο χρήστης έχει πρόσβαση στο χαρτογραφικό όριό του, όπως αυτό αποτυπώθηκε τηλεπισκοπικά. Επισημαίνεται ότι, για τους υγροτόπους που δεν εντάσσονται σε ΠΠ, το όριο αυτό δεν πρέπει να λαμβάνεται ως θεσμικό όριο (με την εξαίρεση ορισμένων μεγάλων υγροτόπων της Περιφέρειας Αττικής (νόμος 4559/2018).

Επίσης, επιλέγοντας έναν υγρότοπο, ο χρήστης έχει πρόσβαση σε βάση απογραφικών δεδομένων (π.χ. ονομασία, κωδικός, έκταση, συντεταγμένες, καθεστώς προστασίας, και για μικρό υποσύνολο υγροτόπων δεδομένα για βιοποικιλότητα, ανθρώπινες δραστηριότητες και επιπτώσεις, αξίες και υπηρεσίες). Η βάση δεδομένων εμπλουτίζεται αναλόγως των διαθέσιμων πόρων και έργων. Έως σήμερα, λεπτομερή απογραφικά δεδομένα παρέχονται για τους υγροτόπους της Αττικής, της Θεσσαλίας και των λεκανών απορροής των ποταμών Αώου, Αξιού και Νέστου.