49. Εξερεύνηση της παραλίας

 49-52-32 ΘΕΜΑ: Εξερεύνηση της παραλίας



Σε όποια εποχή και να βρεθούμε κοντά στην θάλασσα, η ομορφότερη και ποιο ενδιαφέρουσα δραστηριότητα είναι το περπάτημα στην παραλία, η εξερεύνηση κάθε βήματος που κάνουμε. Παρόλο που η Μεσόγειος δεν χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακές παλίρροιες, η παραλιακή ζώνη μπορεί να μας αποκαλύψει πολλά για την θάλασσα!


Παραλιακή ζώνη ονομάζουμε την περιοχή εκείνη της ξηράς που αρχίζει από το σημείο που τελειώνει το χειμέριο κύμα και εκτείνεται σε βάθος μέχρι εκεί που επιδρά η θαλασσινή αλμύρα. Η παραλιακή ζώνη είναι ένας βιότοπος με τα δικά του χαρακτηριστικά και την δική του ζωή. Εκεί φωλιάζουν και βρίσκουν τροφή τα διάφορα θαλασσοπούλια (θα τα γνωρίσουμε στην 52η εξερεύνησή μας), εκεί γενούν τα αυγά τους οι θαλάσσιες χελώνες και λιάζονται οι φώκιες (θα τις γνωρίσουμε στην 50η εξερεύνησή μας), εκεί ζουν και τα φυτά που εξαρτώνται και από την υγρασία της θάλασσας.

Οι παραλίες χωρίζονται βασικά σε δύο τύπους, τις βραχώδεις και τις αμμουδιές. Όσο πιο απότομη είναι μια παραλία τόσο μικρότερο είναι το πλάτος της παραλιακής ζώνης. Φυσικά υπάρχουν και τα αλίπεδα, μεγάλες επίπεδες εκτάσεις δίπλα στην θάλασσα που τον χειμώνα κατακλύζονται από τα νερά της θάλασσας ή της βροχής και το καλοκαίρι ξεραίνονται.

Σαν τμήματα της παραλιακής ζώνης πρέπει να θεωρηθούν και οι επίπεδες εκτάσεις γύρω από τις λιμνοθάλασσες, όπως και οι προσχώσεις και οι εκβολές ποταμών, που συχνά σχηματίζουν φράγματα από νησίδες με άμμο.


Το πλάτος της παραλιακής ζώνεις μπορεί να είναι από μερικά μέτρα μέχρι πολύ περισσότερο από εκατό και πλέον μέτρα και στον χώρο αυτό υπάρχουν ζώα και φυτά που έχουν προσαρμοστεί να ζούν κοντά στην θάλασσα ή εξαρτώνται από αυτήν.

Η παραλιακή ζώνη έχει υποστεί, τα τελευταία 50 χρόνια τις μεγαλύτερες καταστροφές από κάθε άλλο βιότοπο. Οι χιλιάδες παραθεριστές και εκδρομείς, οι τουριστικές εγκαταστάσεις, η οικοπεδοποίηση και πολλές άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες οδήγησαν σε τρομακτική υποβάθμιση.  Δεν απομακρύνθηκαν μόνο οι Φώκιες, οι Χελώνες και τα Πουλιά, αλλά και πολλά φυτά βρίσκονται σε συνεχή απειλή.

Έχουμε το παράδειγμα του Κρίνου της θάλασσας (Β4)(Pancratium maritimum) που δεν υπάρχει σε πολλές περιοχές που αφθονούσε. Απειλούμενη είναι και η Κουνουναριά (2)(Pinus pinea) με τα μεγάλα κουκουνάρια που τρώγονται οι σπόροι τους και το συναντάμε στον Σχοινιά, στην Σκιάθο και στην Στροφιλιά. Ενδεχομένως κανείς δεν κόβει τις Κουκουναριές, αλλά τα πατήματα χιλιάδων παραθεριστών κάτω από αυτές δεν θα αφήσουν ποτέ να φυτρώσει νέο δενδράκι για ανανέωση του δάσους. Το ίδιο πρόβλημα έχει και ο Φοίνικας της Κρήτης (4)(Phoenix theophrastii) λόγω του τουρισμού.



Στην παραλιακή ζώνη συναντάμε και τα γνωστά μας Αρμυρίκια (Tamarix) (1) που φυτρώνουν πολύ κοντά στην θάλασσα, με φύλλα που θυμίζουν κυπαρισσιού και με τα οποία αποβάλλουν το παραπανίσιο αλάτι από τους χυμούς τους! Στην ίδια περιοχή θα βρούμε και τις Τζιτζιφιές (Elaeagnus angustifolius) με τα ασημένια φύλλα και τους γλυκούς καρπούς τους. Στις πιο βραχώδεις παραλίες, λίγο μακρύτερα από την θάλασσα, θα συναντήσουμε τον θάμνο Σχοίνο (3)(Pistacia lentiscus), το Αγριακυπαρίσσι (Juniperus phoenicea) και το θαλασσόκεδρο (5)(Juniperus macrocarpa).  Περιμετρικά των αμμοθινών, υπάρχει αμμόφιλη βλάστηση (Β3) (Ammophila arenaria), λυγαριές (Vitex agnus castus), αγριοαχλαδιές (Pyrus spinosa), αστυβίδες (Sarcopoterium spinosum), θυμάρι (Thymus vulgaris), πικροδάφνες (Β5) (Nerium oleander) και αγριελιές (6)(Olea europea var. οleaster).


Οι παραλίες μας φιλοξενούν τις ευωδιαστές Αγριοβιολέτες (Β2) αλλά και το Γυαλόπετρο (Glaucium flavum) με τα μεγάλα κίτρινα άνθη του, την Θαλασσινή Κάπαρη (Β8)(Capparis spinosa) και τους εκπληκτικούς «χάρτινους» ποικιλόχρωμους Αμάραντους (Β1)(Limonium), τις θαλασσινές Αγριομαργαρίτες (Anthemis tomentosa), τον Γαλανάγκαθο (Β6)(Eryngium maritimum) και τον μαλλιαρό Ώτανθο (Β7)(Otanthus maritimus). Τα ρόδινα ή τα λευκά χωνάκια ανήκουν στις περικοκλάδες της άμμου (Calystegia soldanella) και ( Ipomoea stolonifera) και τα κίτρινα λουλούδια στο ψυχανθές (Medicago marina) και στις μαργαρίτες (Senecio cineraria). Κοντά στα υφάλμυρα τέλματα θα δούμε και Inula erithmodes με κίτρινα άνθη και Aster tripolium με γαλάζια άνθη.

Η εξερεύνηση της παραλίας μπορεί να μας προσφέρει πολλές εκπλήξεις και πολλές γνώσεις!

Τυπώστε λοιπόν το φύλλο Ανίχνευσης και Εξερεύνησης της παραλίας και προσπαθήστε να βρείτε και τα 14 αντικείμενα που βλέπετε. Κάθε φορά τσεκάρετε στο τετραγωνάκι. Αν το κάνετε σαν διαγωνιστικό παιχνίδι, κερδίζει όποιος/α βρει πρώτος/η και τα 14 αντικείμενα.


  1. Θαλασσόμπαλες, Είναι οι νεκρές ίνες από τα φύλλα της Ποσειδωνίας Posidonia oceanica, που χάρη στις καιρικές συνθήκες και τις συνθήκες της θάλασσας, συσσωρεύονται και δημιουργούν αυτές τις χαρακτηριστικές μπάλες καφέ χρώματος που μπορεί να ποικίλλουν σε μέγεθος.  Αφήνονται στην ακτή από τα κύματα και μόλις στεγνώσουν εντελώς, ο άνεμος τις μεταφέρει σε όλη την ακτή.
  2. Θαλασσόξυλα, υπολείμματα ξύλου, επεξεργασμένα από τα κύματα και τον ήλιο, αποτελούν ιδανική πρώτη ύλη για όμορφες χειροτεχνίες και διακόσμηση.
  3. Κέλυφος Αχινού, ασβεστολιθικό, εύθραυστο χωρίς τα αγκάθια και τον οργανισμό του Εχινόζωου.
  4. Πεταλίδα, γαστερόποδο μαλάκιο που βρίσκουμε συνήθως, σφιχτά κολλημένο στις πέτρες.
  5. Υπολείμματα από Φαιοφύκια , Ροδοφύκια κλπ,
  6. Κοχύλι Πορφύρας, γνωστό και πολύτιμο στην αρχαιότητα για το χρώμα (πορφυρό) που έπαιρναν από αυτό.
  7. Αγριολούλουδο Αμάραντος
  8. Το Σουπιοκόκκαλο, είναι ο σκελετός της σουπιάς και την βοηθά να επιπλέει. Όταν πεθάνουν, μετά την αναπαραγωγή, μένει μόνο το σουπιοκόκκαλο από Αραγωνίτη.
  9. Καύκαλο της Πατάτας της θάλασσας (Echinocardium cordatum) που ζει σε αμμώδεις βυθούς.
  10. Αχιβάδα (Δίθυρο) με τρύπα από θηρευτή Αστερία.
  11. Καβουράκι, καρκινοειδές μαλακόστρακο που περπατάει πλάγια.
  12. Γλάρος, κλασικό αρπακτικό θαλασσοπούλι (θα τους γνωρίσουμε στο 52ο θέμα)
  13. Θαλάσσιος Ασφόδελος, το κρινάκι της θάλασσας, χαρακτηριστικό φυτό των αμμωδών παραλιών.
  14. Πλαστικό μπουκάλι, το χειρότερο σκουπίδι του πλανήτη (250δισεκατομμύρια χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο και μόνο το 24% ανακυκλώνεται). Μόλις το δεις, μάζεψέ το!!

 


10 τρόποι για να φροντίσουμε το παράκτιο περιβάλλον μας

Το παράκτιο περιβάλλον μας υποστηρίζει μια τεράστια ποικιλία ζώων και φυτών, οπότε συμβάλλοντας στη διατήρηση των παράκτιων οικοτόπων μπορούμε να προστατεύσουμε την άγρια ζωή που ζει σε αυτούς για τις μελλοντικές γενιές.

1. Αμμόλοφοι Οι αμμόλοφοι είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο περιβάλλον στην κίνηση των πεζών και την κυκλοφορία. Συγκρατούνται μόνο από τα φυτά που αναπτύσσονται πάνω και μέσα σε αυτές. Μόλις η βλάστηση αφαιρεθεί, ποδοπατηθεί ή φθαρεί, δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει την άμμο να φύγει απλά μακριά. Ποτέ μην περπατάτε, οδηγείτε ή κάνετε ποδήλατο σε αμμόλοφους. Μείνετε στα μονοπάτια όταν περπατάτε και οδηγείτε όλα τα οχήματα μόνο σε καθορισμένες περιοχές. Όταν επισκέπτεστε την παραλία, χρησιμοποιήστε την παραλία και όχι τους αμμόλοφους για το πικνίκ σας.


2. Λιμνούλες στα βράχια Οι λιμνούλες στα βράχια είναι ο βιότοπος για πολλά φυτά και ζώα. Πολλές οικογένειες λατρεύουν να παίζουν στις λιμνούλες που σχηματίζονται στα βράχια και είναι ένα φανταστικό μέρος για τους νέους να ανακαλύψουν τη θαλάσσια ζωή που ζει σε αυτές. Ωστόσο, μην παίρνετε ποτέ ζώα, κοχύλια ή ψάρια από το νερό και επιστρέψτε τυχόν αναποδογυρισμένους βράχους στην αρχική τους θέση. Τα ζώα και τα φυτά που βασίζονται στη βιοποικιλότητα αυτών των σχηματισμών θα πεθάνουν αν αφεθούν εκτεθειμένα στον ήλιο.

3. Λιβάδια Ποσειδωνίας Οι μεγάλες πυκνές φυκιάδες του βυθού, τα λιβάδια της Ποσειδωνίας, αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά και σίγουρα το πιο χαρακτηριστικό οικοσύστημα των βυθών της Μεσογείου. Συνήθως όταν φτάνουμε στην ακροθαλασσιά και βλέπουμε παντού ξεβρασμένα φύκια νομίζουμε ότι η παραλία είναι βρώμικη. Ή ακόμα όταν βουτάμε στη θάλασσα και από κάτω μας είναι φυκιάδες, νιώθουμε ότι κάτι επικίνδυνο παραμονεύει μέσα τους. Και οι δύο αντιδράσεις είναι λανθασμένες καθώς η Ποσειδωνία αναπτύσσεται μόνο σε καθαρά και διαυγή νερά και κατά συνέπεια αποτελεί δείκτης υγείας του θαλάσσιου οικοσυστήματος, ενώ μέσα στα πυκνά φυλλώματα της, βρίσκουν προστασία εκατοντάδες μικρά, ακίνδυνα είδη (βρυόζωα, αρθρόποδα, ασκίδια, ανεμώνες, μαλάκια και ψάρια που συμβιώνουν). Η σημασία των λιβαδιών της Ποσειδωνίας είναι τεράστια καθώς συνιστούν ιδανικό βιότοπο για εκατοντάδες είδη, ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο και για την ίδια την οικολογία των θαλασσών.

4. Παράκτιες αλυκές Πρόκειται για σημαντικούς βιότοπους για παρυδάτια πουλιά, ψάρια και άλλα ζώα. Μην ενοχλείτε τα μεταναστευτικά πουλιά, τις φωλιές ή τον βιότοπό τους. Κοιτάξτε και θαυμάστε από απόσταση, κατά προτίμηση με κιάλια.

5. Συλλογή κοχυλιών Πολλά θαλάσσια ζώα, όπως τα σαλιγκάρια, παράγουν όμορφα κοχύλια σε μια σειρά από χρώματα, σχήματα και μεγέθη. Είναι δελεαστικά για να τα πάρετε στο σπίτι σας ως ενθύμιο, αλλά μην το κάνετε. Τα άδεια κελύφη χρησιμοποιούνται από τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των καβουριών Ερημίτης, για προστασία. Αφήστε τα όστρακα στην παραλία αντί να τα πάρετε στο σπίτι. Διαβάστε περισσότερα στο http://oiko-genia.blogspot.com/p/47.html.

6. Ρύπανση Τα σκουπίδια στις παραλίες είναι αντιαισθητικά, επικίνδυνα για τα ζώα και το περιβάλλον και ανθυγιεινά. Τα περισσότερα σκουπίδια χρειάζονται χιλιάδες, αν όχι δεκάδες χιλιάδες χρόνια και συχνά περισσότερο για να διασπαστούν και κάποια είναι άφθαρτα. Μπορούν να βλάψουν και να σκοτώσουν την άγρια ζωή, γι' αυτό να παίρνετε πάντα τα σκουπίδια σας μαζί σας στο σπίτι και να ανακυκλώνετε όσο το δυνατόν περισσότερα.

7. Φωτιές κατασκήνωσης Οι φωτιές καταστρέφουν τη μοναδική βλάστηση και μπορούν να προκαλέσουν την εξάπλωση των πυρκαγιών. Οι ψησταριές μιας χρήσης κλπ, που αφήνονται πίσω μπορούν να προκαλέσουν απεριόριστη ζημιά στο περιβάλλον και στα ζώα. Στην Ελλάδα ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να ανάβετε φωτιές από 1η Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου!

8. Μην ποδοπατάτε φυτά και μην σπάζετε τη βλάστηση Τα φυτά και η βλάστηση δημιουργούν μοναδικά ενδιαιτήματα για το παράκτιο περιβάλλον και τα ζώα. Μείνετε σε καθορισμένα μονοπάτια και διαδρομές περιπάτου και μην κόβετε τη βλάστηση και τα φυτά.

9. Μην ενοχλείτε τα ζώα ή τα πουλιά Τα άγρια ζώα και τα πουλιά ταλαιπωρούνται πολύ όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να τα πλησιάσουν πολύ, να τα αγγίξουν ή να τα χειριστούν. Μπορεί να πεθάνουν, να εγκαταλείψουν τα μικρά τους -ιδιαίτερα όταν η ανθρώπινη μυρωδιά βρίσκεται πάνω στα μωρά- ή να εγκαταλείψουν το φυσικό τους περιβάλλον. Επίσης, να προσέχετε τα αποδημητικά πουλιά και ζώα (όπως θαλάσσιες χελώνες), ώστε να μην τα ενοχλείτε.

10. Να είστε ενήμεροι για τους πολιτιστικούς χώρους και τα έθιμα. Σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν χώροι ευλάβειας για όλους τους πολιτισμούς. Να έχετε επίγνωση των πολιτιστικών οδηγιών όταν επισκέπτεστε αυτούς τους τόπους, να σέβεστε τα έθιμα που έχουν οι ντόπιοι κάτοικοι και ποτέ μην επιχειρήσετε να αφαιρέσετε κάτι από αυτούς.

 

Την παρακάτω πινακίδα θα συναντήσετε στις παραλίες της δυτικής Πελοποννήσου που είναι η σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας της Caretta caretta στην Μεσόγειο.