41. Η όμορφη Φύση του Ιουνίου και τα μεγάλα έντομα!

 41/52/24 ΘΕΜΑ: Η όμορφη Φύση του Ιουνίου και τα μεγάλα έντομα!

Οι μεγάλες, όμορφες καλοκαιρινές ημέρες είναι εδώ και μας καλούν να βγούμε έξω, στη Φύση, για εξερεύνηση με την οικογένεια!  Ο Ιούνιος με την μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου (14 ώρες και 40 λεπτά!), μάλλον είναι ο ομορφότερος μήνας του χρόνου! Διαθέτει όλες τις ομορφιές της Άνοιξης (λουλούδια, πρασινάδες, ζώα σε αναπαραγωγική περίοδο, κλπ) και όλα τα καλά του Καλοκαιριού (μεγάλες ημέρες, ωραίο φώς, όχι πολύ ζέστη, κλπ)

Η επαφή μας με την Φύση θα μας αποκαλύψει λεπτομέρειες που θα γοητεύσουν τα παιδιά και τους μεγάλους.

Την εποχή αυτή βλέπουμε παντού γύρω μας να πετάνε μέλισσες, πεταλούδες, σκαθάρια, πουλιά, κλπ που ενδεχομένως να μας ενοχλούν κάποιες φορές. Δεν γνωρίζουμε όμως την τεράστια χρησιμότητά τους και ότι μαζί με τις νυχτερίδες, κάποιες σαυρίτσες,  και κάποια μικρά τρωκτικά, είναι υπεύθυνα για μία από τις τρεις μπουκιές φαγητού που τρώμε!!

Είναι οι επικονιαστές, που βοηθούν τα φυτά να αναπαραχθούν, υποστηρίζουν οικοσυστήματά και παράγουν φυσικούς πόρους. Οι επικονιαστές ταξιδεύουν από φυτό σε φυτό μεταφέροντας γύρη στο σώμα τους. Αυτή είναι μια ζωτική αλληλεπίδραση η οποία επιτρέπει τη μεταφορά γενετικού υλικού, το οποίο είναι κρίσιμο για το αναπαραγωγικό σύστημα των περισσότερων ανθοφόρων φυτών. Τα φυτά αυτά είναι αναγκαία αφού, μεταξύ άλλων: παράγουν αμέτρητα φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς,  παράγουν το 50% των ελαίων, ινών και πρώτων υλών παγκοσμίως, συμβάλλουν στην πρόληψη της διάβρωσης του εδάφους και δεσμεύουν άνθρακα.

Οι άγριοι επικονιαστές όμως κινδυνεύουν! Το 1 στα 10 είδη μέλισσας και πεταλούδας στην Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα εξαφάνισης. Οι οικότοποι των επικονιαστών εξαφανίζονται λόγω της αλλαγής της χρήσης γης, της εντατικής γεωργικής διαχείρισης και της κλιματικής αλλαγής. Τα φυτοφάρμακα και άλλοι ρύποι, τα χωροκατακτητικά ξένα είδη και οι ασθένειες απειλούν την υγεία των επικονιαστών.

Πολύ χρήσιμες πληροφορίες για τους επικονιαστές μπορούμε να αντλήσουμε από το έργο LIFE 4 POLLINATORS που έχει ως στόχο την βελτίωση της διατήρησης των εντόμων επικονιαστών και των εντομόφιλων φυτών, δημιουργώντας έναν θετικό ανατροφοδοτούμενο κύκλο δράσεων που θα οδηγήσει σε ριζική αλλαγή στις ανθρώπινες πρακτικές οι οποίες απειλούν τους άγριους επικονιαστές σε όλη την περιοχή της Μεσογείου.

 

Οι γρύλοι, οι ακρίδες και οι μάντεις (αλογάκια της Παναγίας) είναι όλα έντομα του καλοκαιριού, που έχουν μακριά πόδια και μπορούν να πηδούν ψηλά και γι αυτό μας τραβούν αμέσως την προσοχή. Κάποια από αυτά μας κρατούν συντροφιά με το «τραγούδι» τους, τις καλοκαιρινές νύχτες. Είναι όλα ακίνδυνα και απαραίτητα στο οικοσύστημα γιατί . θεωρούνται πολύ καλοί δείκτες παρακολούθησης της υγείας των οικοσυστημάτων και των χρήσεων γης.  Προσέξτε όμως!  Ο γρύλος ανήκει στα Ξιφοφόρα, η ακρίδα ανήκει στα Καιλίφερα και ο μάντης στα Μαντώδη.  Ας τα γνωρίσουμε!

Αυτή την εποχή του χρόνου, ένα ζεστό βράδυ, δεν είναι ασυνήθιστο να ακούτε το δυνατό «τραγούδι» των γρύλων στον κήπο. Τα παιδιά συχνά γοητεύονται από τον δυνατό ήχο που κάνουν, γι' αυτό σας παραθέτουμε 10 ενδιαφέροντα στοιχεία για αυτά τα θορυβώδη ζωύφια που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί τους:

1. Μόνο οι αρσενικοί γρύλοι «κελαηδούν» και το κάνουν για να προσελκύσουν ένα θηλυκό ταίρι.
2. Οι αρσενικοί γρύλοι κάνουν τον ήχο τους τρίβοντας τα φτερά τους μεταξύ τους.
3. Οι γρύλοι είναι συνήθως νυκτόβιοι, γεγονός που εξηγεί γιατί τους ακούμε το σούρουπο και τη νύχτα.
4. Το «τραγούδι» των γρύλων έχει διαφορετικό ρυθμό ανάλογα με τη θερμοκρασία - όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία τόσο υψηλότερος είναι ο ρυθμός.
5. Οι γρύλοι είναι έντομα και επομένως ψυχρόαιμα. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται ζεστό καιρό για να έχουν την ενέργεια να «τραγουδούν». Αν ο καιρός είναι πολύ ψυχρός, το κελάηδημά τους θα επιβραδυνθεί.
6. Οι σαύρες, οι βάτραχοι και οι χελώνες απολαμβάνουν να τρώνε γρύλους.
7. Οι θηλυκοί γρύλοι μπορούν να γεννήσουν έως και 200 αυγά τη φορά.
8. Οι γρύλοι είναι παμφάγοι.
9. Υπάρχουν 900 είδη γρύλων σε όλο τον κόσμο.
10. Οι γρύλοι θεωρούνται σημάδι καλής τύχης σε πολλούς πολιτισμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ιαπώνων και των Κινέζων.

• Οι ακρίδες είναι φυτοφάγες, τρώνε φυτά και άλλα είδη βλάστησης.
• Είναι έντομα που ζουν στο έδαφος και έχουν την ικανότητα να πηδούν σε μεγάλες αποστάσεις για να αποφεύγουν τις απειλές
• Οι μεγάλες ακρίδες μπορούν να πηδήξουν 10 έως 20 φορές το μήκος του σώματός τους χωρίς τη βοήθεια των φτερών τους.
• Τα σμήνη ακρίδων, μπορούν να προκαλέσουν ακραίες ζημιές στις καλλιέργειες σε μια τεράστια έκταση. Τα σμήνη μπορούν να τρώνε και να καταστρέφουν πολύτιμες καλλιέργειες.
  
  
  
• Οι ακρίδες αποτελούν απαραίτητο φαγητό για αλεπούδες, τυφλοπόντικες, ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά, πτηνά, ποντίκια, τρωκτικά, κουνάβια και σκίουρους.

 

 

Λέγεται προσκυνητήςή και αλογάκι της Παναγίας κάποιοι το μπερδεύουν με τις ακρίδες. Η εμφάνιση αυτών των δύο εντόμων που καμουφλάρονται στην φύση θα μπορούσε να οδηγήσει κάποιον να πιστέψει ότι είναι συγγενικά. Ωστόσο, οι ακρίδες και οι μάντεις έχουν ορισμένες βασικές διαφορές. Παρά την εγγύτητά τους στο χρώμα, δεν είναι τόσο κοντά όσο νομίζετε. Είναι πολύ διαφορετικές τόσο στην δίαιτα , όσο και στις συνήθειες και την χρησιμότητα.

Η ακρίδα τρώει μόνο χόρτα, ενώ ο μάντης είναι εντομοφάγος και ενίοτε τρώει ακόμα και το ίδιο της το ταίρι! Επίσης, μια ακρίδα μπορεί να είναι ενοχλητική για τον κήπο σας, ενώ ο μάντης μπορεί να είναι αρκετά ωφέλιμος. Όπως και να έχει, και τα δύο είναι ζωτικά έντομα για το οικοσύστημά μας και είναι απολύτως ακίνδυνα για εμάς.

Ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτό το παράξενο έντομο από το www.fdparnonas.gr :

To Mantis religiosa είναι ένα έντομο και μάλιστα από τα περισσότερο δημοφιλή και «αποδεκτά», αν και γενικότερα τα έντομα δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης από τον άνθρωπο. Το πρώτο συνθετικό του επιστημονικού του ονόματος προέρχεται από την ελληνική λέξη μάντις ενώ το δεύτερο συνθετικό από τη λατινική λέξη religio=καθήκον/δέσμευση στους θεούς από την οποία προέρχεται και η λέξη religion=θρησκεία. Η ονοματοδοσία αυτή σχετίζεται με τη χαρακτηριστική μορφή του σώματος του ζώου και τη στάση που παίρνει έχοντας το πρόσθιο ζεύγος των ποδιών του απλωμένο θυμίζοντας στάση προσευχής και συγκεκριμένα έναν προσευχόμενο άνθρωπο μιας θρησκείας, έναν μάντη, όπως μαρτυρά και το κοινό αγγλικό όνομα του ζώου: praying mantis. Όλη η τάξη των εντόμων με τα ίδια χαρακτηριστικά (περισσότερα από 2.000 είδη) ονομάστηκαν «Μαντώδη» (μάντης + είδος) από έναν γερμανό εντομολόγο το 1838.

 

Στην Ελλάδα υπάρχουν τουλάχιστον 8 είδη μαντιδών ή μαντισσών. Το πιο κοινό είδος που συναντάμε στη φύση έχει μήκος που φτάνει τα 8 εκατοστά με τα θηλυκά να είναι πιο μεγαλόσωμα και με μεγαλύτερη «κοιλιά» από τα αρσενικά. Το σώμα είναι επίμηκες, το κεφάλι τριγωνικό με μικρές κεραίες, ο θώρακας λεπτός και η κοιλιά μεγάλη με τα φτερά διπλωμένα επάνω της. Έχει χρώμα ανοικτό πράσινο ή καφέ και από τα τρία ζεύγη ποδιών (χαρακτηριστικό όλων των εντόμων) το πρόσθιο ζεύγος έχει χαρακτηριστική μορφή καθώς καταλήγει σε αγκαθωτές άρπαγες. Η στάση του σώματος είναι επίσης χαρακτηριστική καθώς στηρίζεται στα δύο οπίσθια ζεύγη ποδιών με το θώρακα και το κεφάλι να είναι όρθια και το πρόσθιο ζεύγος ποδιών να είναι ανοικτά και απλωμένα περιμένοντας το κατάλληλο θήραμα, αφού η στρατηγική κυνηγιού είναι η ενέδρευση και η χρωματική απόκρυψη στο περιβάλλον σε απόλυτη ακινησία και η αστραπιαία επίθεση. Το κεφάλι μπορεί να στρέφεται κατά 180ο, και σε συνδυασμό με τα μεγάλα και κατάλληλα τοποθετημένα μάτια με περιφερειακή όραση μακριά και στερεοσκοπική κοντά, παρατηρεί τη λεία του και εξαπολύει την επίθεσή του την κατάλληλη στιγμή. Το αλογάκι της Παναγίας είναι αποκλειστικά σαρκοφάγο και τρέφεται με άλλα έντομα αλλά και ασπόνδυλα μέχρι και νεαρά και μικρόσωμα αμφίβια, ερπετά και μικροθηλαστικά μπορούν να καταναλωθούν από μεγαλόσωμα άτομα αν δοθεί η ευκαιρία. Παρατηρείται σε λιβάδια, κήπους, φρύγανα και θάμνους και συχνά στις παρυφές του οδικού δικτύου. Πολύ ιδιαίτερη είναι η διαδικασία της αναπαραγωγής καθώς κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος πολύ συχνά το θηλυκό άτομο σκοτώνει το αρσενικό και το καταναλώνει ολόκληρο, πιθανώς αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσης των αυγών που θα παραχθούν από το ζευγάρωμα. Αν και τα μαντώδη είναι ιδιαίτερα αποδεκτά από τον άνθρωπο και χρησιμοποιούνται σε βιολογικές καλλιέργειες για την καταπολέμηση επιβλαβών εντόμων αλλά και ως κατοικίδια συντροφιάς, λίγοι γνωρίζουν ότι είναι τα πιο συγγενικά είδη μιας άλλης ομάδας εντόμων, με σαφώς λιγότερους φανατικούς «υποστηρικτές»: των κατσαρίδων!

 

Η προστασία των μαντιδών σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε κοινοτικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ανύπαρκτη. Όπως και η συντριπτική πλειονότητα των πιο μικρόσωμων οργανισμών, των ασπονδύλων, ελάχιστα είναι γνωστά για αυτά και για τους κινδύνους που διατρέχουν, δεδομένου ότι οι επιστήμονες ακόμα ανακαλύπτουν νέα είδη! Από τον άνθρωπο είναι εύλογο να εντοπίσουμε άμεσες απειλές που σχετίζονται με τη χρήση εντομοκτόνων και φυτοφαρμάκων, ενώ οι έμμεσες πιέσεις σχετίζονται με τη συνεχή απώλεια της φυσικότητας του περιβάλλοντος μέσω της συρρίκνωσης, υποβάθμισης και κατακερματισμό των οικοτόπων.  Είναι σίγουρο ότι θα το συναντήσετε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Πρέπει να «προσέχουμε» ακόμα και τα άτομα του περισσότερο κοινού είδους που συναντάμε. Άλλωστε, ένα τόσο σημαντικό είδος για τη βιολογική προστασία των καλλιεργειών μας αξίζει τουλάχιστον την προσοχή μας, αν όχι την βοήθειά μας για να συνεχίσει να υπάρχει.

 

 

Η μαγεία της φύσης ξετυλίγεται μπροστά μας, όχι μόνο πάνω στον Πλανήτη μας , αλλά και στον πανέμορφο και μαγευτικό ουρανό. Οι αστρονόμοι μας λένε ότι στις 21 Ιουνίου θα απολαύσουμε την μεγαλύτερη μέρα, μια και είναι το ΘερινόΗλιοστάσιο, το ηλιακό ξεκίνημα του καλοκαιριού! Σηκώστε τα μάτια σας ψηλά, μόλις βραδιάσει και αν βρίσκεστε μακριά από αστικό περιβάλλον με φωτορρύπανση, θα μαγευτείτε!

Ανακαλύψτε τον Δία, τον Ερμή και τον Κρόνο και τους αστερισμούς του Λέοντα και του Λύνγκα. Τις νύχτες του Ιουνίου, κοιτώντας ψηλά στον ουρανό στην κατεύθυνση του νότου, ανάμεσα στον Ηρακλή και στον Βοώτη εντοπίζουμε τον αστερισμό του Βόρειου Στέφανου. Είναι ένας μικρός, λαμπερός αστερισμός που ξεχωρίζει στον νυχτερινό ουρανό λόγω του χαρακτηριστικού του σχήματος, καθώς μοιάζει με ημικύκλιο.

Η Μαριλίνα Γκόνη μας ξεναγεί στους αστερισμούς και τα ουράνια σώματα του Ιουνίου, εδώ: https://www.astronio.gr/o-ouranos-tou-mina-iounios-2023/

 

Παρακαλούμε πολύ, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές καλής συμπεριφοράς, για να μην ενοχλήσετε την Άγρια Ζωή:

• Προσπαθήστε να μην ενοχλείτε τα ζώα που ξεκουράζονται. Μπορεί να πρόκειται για έγκυο θηλυκό που χρειάζεται όλη τη δύναμη που μπορεί να πάρει.
• Εάν έχετε μικρά παιδιά προσπαθήστε να τα κρατήσετε ήσυχα. Η παρακολούθηση της άγριας ζωής είναι συναρπαστική, αλλά προσπαθήστε να μην τα αφήσετε να φωνάζουν και να ορμούν σε όποιο ζώο δουν.
• Κρατήστε τις αποστάσεις σας. Θα δείτε τα ζώα να συμπεριφέρονται πιο φυσικά αν τα παρακολουθείτε με κιάλια αντί να τα ενοχλείτε πλησιάζοντας πολύ κοντά.
• Τα κιάλια δεν είναι μόνο για μακρινά πράγματα - μπορούν να είναι εξαιρετικά για την παρατήρηση σαυρών και φιδιών από απόσταση ασφαλείας.
• Ένα φυσικό καταφύγιο δεν είναι σαν ένα δημόσιο πάρκο ή ένα γήπεδο. Είναι ένα σπίτι για την άγρια ζωή, οπότε πρέπει να συμπεριφέρεστε ανάλογα. Δεν είναι μέρος για πάρτι!
• Φωτογραφίζοντας άγρια ζώα: χρησιμοποιείτε πάντα φακό ζουμ για να μπορείτε να κρατάτε απόσταση. Ακόμα και οι φωτογραφικές μηχανές κινητών τηλεφώνων διαθέτουν εξαιρετικές λειτουργίες ζουμ στις μέρες μας.
• Αν ένα ζώο κοιτάζει απευθείας τη φωτογραφική σας μηχανή, τότε το έχετε ενοχλήσει, γεγονός που θα ενεργοποιήσει την αντίδραση μάχης ή φυγής του. Προσπαθήστε να τραβάτε φωτογραφίες με φυσική εμφάνιση, όπου τα ζώα κάνουν τη δουλειά τους, χωρίς να ενοχλούνται.
• Αν ένα ζώο έρθει πολύ κοντά δεν είναι χαριτωμένο ή φιλικό, οι πιθανότητες είναι ότι απειλείτε το σπίτι του με κάποιο τρόπο. Απομακρυνθείτε!

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ να κρατάτε τα σκυλιά σας πάντα δεμένα με λουρί όταν βρίσκεστε κοντά στην άγρια φύση.

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ να μην ανάβετε φορητές ψησταριές στην ύπαιθρο, ιδίως σε ξηρές συνθήκες, και

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ να μην αφήνετε σκουπίδια πίσω σας - πάρτε τα σκουπίδια σας στο σπίτι σας.