39. Κι όμως! Δεν είναι …..πόντικες! Είναι Ασπάλακες & Μυγαλές.

 

39/52/22 ΘΕΜΑ: Κι όμως! Δεν είναι …..πόντικες! Είναι Ασπάλακες & Μυγαλές.

Πολύ λίγοι μπορούν να υποστηρίξουν ότι έχουν δει έναν Aσπάλακα ή έναν Tυφλοπόντικα γι΄ αυτό και μπερδεύουμε δύο ζώα που το μόνο κοινό που έχουν είναι ο υπόγειος τρόπος ζωής τους! Το ίδιο άγνωστος είναι και ο κοντινός συγγενής του ασπάλακα, η μυγαλή που είναι δυσδιάκριτη εξαιτίας του πολύ μικρού μεγέθους της και της κρυπτικής ζωής της.  Και οι ασπάλακες και οι μυγαλές, σίγουρα δεν είναι ….πόντικες!

Η άνοιξη είναι η καταλληλότερη εποχή για την παρατήρηση του Ασπάλακα, καθώς δραστηριοποιείται έντονα και δημιουργεί χαρακτηριστικά «λοφάκια» χώματος στο έδαφος της περιοχής όπου υπογείως έχει διαλέξει να δημιουργήσει το σπιτικό του.

Ο Aσπάλακας είναι ένα μικρού μεγέθους θηλαστικό αλλά από τα μεγαλύτερα της τάξης των μυγαλόμορφων που περιλαμβάνει τα είδη ασπάλακα και τις μυγαλίδες, αλλά και τον συγγενή τους σκαντζόχοιρο.

Αλλά ας γνωρίσουμε τους πιο VIP της οικογένειας, τις Κρητικές μυγαλές! Την σπανιότερη στον κόσμο και την μικρότερη στον κόσμο!! Την ενδημική Κτητική μυγαλή Crocidura zimmermanni και το μικρότερο θηλαστικό (1,8 γραμμάρια!), την Ετρουσκομυγαλίδα Suncus etruscus.

Η Κρητική μυγαλή (επιστ. Crocidura zimmermanni) είναι το μοναδικό ενδημικό θηλαστικό στην Ελλάδα και βρίσκεται μόνο στην Κρήτη, αλλά έχει εκτοπιστεί επικίνδυνα από το εισηγμένο είδος της κηπομυγαλής (επιστ. Crocidura suaveolens). Επίσης, στην Κρήτη απαντάται και το μικρότερο θηλαστικό στον κόσμο, η μικροσκοπική ετρουσκομυγαλή.

 Έχει εντοπιστεί στους τρεις μεγάλους ορεινούς όγκους της Κρήτης (Λευκά Όρη, Ίδη, Δίκτη) σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 1200μ.

Το μικροσκοπικό αυτό ζώο ανήκει στο γένος των μοσχομυγαλών που ονομάζεται έτσι, λόγω των εκκρίσεων από ειδικούς αδένες που τους χρησιμεύουν στο σημάδεμα της περιοχής τους. Θυμίζει ποντίκι με μικρό μέγεθος, μακρύ στενό ρύγχος και κοντό γκριζωπό τρίχωμα, αλλά δεν ανήκει στα τρωκτικά. Έχει μικρά αυτιά και πολύ μικρά, σχεδόν ατροφικά, μάτια. Τα δόντια της είναι κοφτερά και η όσφρηση και η ακοή της είναι πολύ ανεπτυγμένες, σε αντίθεση με την όραση της.

Η μυγαλή περνάει το χρόνο της μοναχικά, κυνηγώντας έντομα, προνύμφες, σκουλήκια και ασπόνδυλα, αλλά και κρυμμένη μέσα σε υπόγειες στοές. Συνήθως βγαίνει από τη φωλιά της το πρωί και το σούρουπο, και είναι πιο δραστήρια το καλοκαίρι. Ζευγαρώνει το καλοκαίρι και γεννάει μέσα σε 20 μέρες 3-10 τυφλά μυγαλάκια, τα οποία συνήθως ζουν 1-6 χρόνια.

Το είδος ζει σε υψόμετρο πάνω των 1200μ, επειδή στα χαμηλότερα υψόμετρα έχει εκτοπιστεί από το εισηγμένο είδος της κοινής κηπομυγαλής (Crocidura suaveolens). Μάλιστα λόγω αυτού του εκτοπισμού σε μικρά οροπέδια και πόλγες των ψηλών βουνών, το είδος απειλείται με εξαφάνιση. Το μέλλον θεωρείται ακόμη πιο δύσκολο καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας θα βοηθήσει στη επικράτηση της κοινής μυγαλής σε ακόμη μεγαλύτερο υψόμετρο.

Η Ετρουσκική Μυγαλή (επιστ. Suncus etruscus) είναι το μικρότερο γνωστό θηλαστικό σε μάζα, με βάρος μόλις 1,8 γραμμάρια κατά μέσο όρο! Αυτό είναι το τρίτο είδος Μυγαλής που απαντάται αρκετά σπάνια στο νησί της Κρήτης.

Η Ετρουσκομυγαλή υπάρχει σχεδόν οπουδήποτε το κλίμα είναι ζεστό, από τη Μαλαισία ως την Ευρώπη. Η ετρουσκομυγαλή έχει μήκος σώματος περίπου 4cm χωρίς την ουρά. Χαρακτηρίζεται από πολύ γρήγορες κινήσεις και απίστευτα γρήγορο μεταβολισμό, καθώς τρώει περίπου 1,5-2 φορές το βάρος του σώματος της ανά ημέρα! Τρέφεται με διάφορα μικρά σπονδυλωτά και ασπόνδυλα, κυρίως έντομα, ενώ μπορεί να κυνηγάει ζώα με το ίδιο μέγεθος με αυτή. Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για το μικρότερο εδαφόβιο θηλαστικό εδώ: http://www.fdparnonas.gr/theanimalof-the-week_suncus-etruscus/

Αλλά ας δούμε και μερικές πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους Ασπάλακες. Με μπροστινά άκρα που μοιάζουν με φτυάρια με νύχια, ελάχιστη ή καθόλου όραση και τάση για διάνοιξη σηράγγων, ο Ασπάλακας θεωρείται «τέρας» από πολλούς κηπουρούς. Αλλά ερευνήστε τις λεπτομέρειες αυτών των εδαφόβιων – προϊστορικής καταγωγής, θηλαστικών και ίσως ζηλέψετε τις υπερδυνάμεις τους.

Α) Οι Ασπάλακες βρίσκονται σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική και τη Νότια Αμερική. Τα 3 είδη που ζουν στη χώρα μας απαντώνται συνήθως σε ορεινές περιοχές. Ο Βαλκανικός ασπάλακας είναι ο πιο κοινός. Υπάρχει στη δυτική  και κεντρική Ελλάδα, καθώς και σε νησιά του Ιονίου. Ο Ευρωπαϊκός βρίσκεται κυρίως στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη ενώ η γεωγραφική κατανομή του Μεσογειακού στην Ελλάδα είναι σχεδόν άγνωστη.

Β) Δεν πέφτουν σε χειμερία νάρκη, οι Ασπάλακες εργάζονται όλο το χρόνο σκάβοντας σήραγγες και κυνηγώντας τη λεία τους. Κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, ανοίγουν σήραγγες βαθιά κάτω από τον παγετό.

Γ) Όταν οι Ασπάλακες πιάνουν τη λεία τους (γαιοσκώληκες), την παραλύουν με μια τοξίνη και την αποθηκεύουν στις υπόγειες αποθήκες που έχουν δημιουργήσει. Μπορεί να υπάρχουν εκατοντάδες γαιοσκώληκες αποθηκευμένοι για μετέπειτα κατανάλωση. Πριν καταναλώσουν τον γαιοσκώληκα θα αποσπάσουν το χώμα από το σώμα τους.

Δ) Οι Ασπάλακες τρώνε το σωματικό τους βάρος σε γαιοσκώληκες κάθε μέρα- αυτό ισοδυναμεί με πάνω από 50 κιλά σκουληκιών ετησίως. Επίσης, αν τα συναντήσουνι, θα φάνε ευχαρίστως προνύμφες εντόμων και γυμνοσάλιαγκες.

Ε) Οι Ασπάλακες έχουν πολύ κακή όραση και είναι τυφλοί ως προς τα χρώματα- ωστόσο, παρά τα όσα πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι, δεν είναι εντελώς τυφλοί. Τα πολύ μικρά μάτια τους καλύπτονται από τρίχωμα και είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Χρησιμοποιούν έναν εξειδικευμένο αισθητήρα μυρωδιάς στην άκρη της μύτης τους για να εντοπίζουν τη λεία τους.

Ζ) Οι Ασπάλακες έχουν ειδικά σχεδιασμένες καμπύλες μπροστινές πατούσες και νύχια- χρησιμοποιούν τα μοναδικά τους εξαρτήματα ως ένα είδος φτυαριού για να δημιουργούν τις μεγάλες σήραγγες και τα υπόγεια σπίτια τους. Οι Ασπάλακες έχουν την ικανότητα να σκάβουν έως και 18 πόδια σε μία ώρα.

Η) Μπορεί να αναγνωρίσει, να συλλάβει και να φάει τη λεία του, συνήθως έντομα και σκουλήκια, κατά μέσο όρο σε περίπου 230 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Αυτό είναι περίπου τρεις φορές πιο γρήγορο από τον χρόνο αντίδρασης ενός ανθρώπινου οδηγού σε ένα κόκκινο φανάρι

Θ) Οι Ασπάλακες έχουν διαχωριστεί από τα τρωκτικά με σχεδόν 100 εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης, και ανήκουν στην οικογένεια Talpidae. Στους πλησιέστερους ζωντανούς συγγενείς τους περιλαμβάνονται οι σκαντζόχοιροι και οι νυφίτσες.

Ι) Η βελούδινη γούνα του Ασπάλακα αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην το εμποδίζει στις κινήσεις του μέσα στις σήραγγες.

Κ) Οι Ασπάλακες μπορούν να επιβιώσουν έως και 18 λεπτά χωρίς οξυγόνο.

Λ) Οι Ασπάλακες έχουν διπλάσια ποσότητα αίματος από τα άλλα θηλαστικά και έχουν περισσότερο οξυγόνο στο αίμα τους, το οποίο τους κρατάει ζωντανούς κάτω από το έδαφος.

Μ) Αν βρείτε έναν Ασπάλακα στον κήπο σας, θα κυνηγάει γαιοσκώληκες. Είναι κοινή παρανόηση ότι κυνηγούν τις ρίζες των λαχανικών σας. Συνήθως, οι άνθρωποι γνωρίζουν τους Ασπάλακες ως παράσιτα του κήπου λόγω της ικανότητάς τους να σκάβουν σήραγγες.

 

Αλλά ας γνωρίσουμε και μερικές εκπληκτικές λεπτομέρειες για τις Μυγαλές που έχουν υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό από οποιοδήποτε άλλο ζώο. Που πρέπει να τρώνε καθημερινά το 80-90 % του σωματικού τους βάρους σε τροφή. Οι περισσότερες θα πεθάνουν από την πείνα αν στερηθούν την τροφή τους για μισή ημέρα. Τρώνε οτιδήποτε είναι διαθέσιμο, αλλά προτιμούν τα μικρά ζώα γι' αυτό και είναι πολύ χρήσιμοι ως καταστροφείς εντόμων και γυμνοσάλιαγκων που βλάπτουν τις καλλιέργειες.

       Ξέρατε ότι:

• Τα περίπου 385 είδη Μυγαλών, είναι ένα από τα πιο αδηφάγα θηλαστικά στη γη;
• Η Μυγαλή είναι το μικρότερο χερσαίο θηλαστικό στη γη;
• Οι Μυγαλές είναι ένα από τα αρχαιότερα αρπακτικά του κόσμου;
• Οι Μυγαλές κατατάσσονται στα εντομοφάγα και όχι στα τρωκτικά;
• Οι Μυγαλές έχουν γυαλιστερά μάτια και μυτερές μύτες, με σκούρο γκριζωπό σώμα με κοντόχοντρη ουρά;
  
  
  
• Οι Μυγαλές κινούνται γρήγορα με αναπηδήσεις και έχουν τους ταχύτερους καρδιακούς παλμούς, που καταγράφονται έως και 1.200 παλμοί ανά λεπτό;
• Η Μυγαλή χτίζει το σπίτι της σε λαγούμια και λεπτούς διαδρόμους κάτω από επίπεδες πέτρες και πεσμένους κορμούς;
• Κάποια είδη Μυγαλών, άν δεν βρουν τροφή μέσα σε διάστημα δύο ωρών, θα επιτεθούν και θα φάνε η μία την άλλη.
• Οι Μυγαλές έχουν κακή όραση, κινούν συνεχώς τα μουστάκια τους και το κάνουν αυτό μέχρι να συναντήσουν το θήραμά τους. Επίσης οι Μυγαλές διαθέτουν σύστημα ηχοεντοπισμού όπως οι νυχτερίδες.  Το χρησιμοποιούν για να εξετάζουν την περιοχή τους και να βρίσκουν τροφή
• Οι Μυγαλές δαγκώνουν τα κεφάλια των γρύλων και των ακρίδων προκειμένου να φάνε τα εσωτερικά τους όργανα.
• Κάποια είδη Μυγαλών διαθέτουν νευροτοξίνη σε έναν αδένα που επιτρέπει στο σάλιο να ρέει μαζί με το δηλητήριο.  Η νευροτοξίνη αυτή τους βοηθά να νικήσουν θηράματα μεγαλύτερα από αυτούς, όπως σαλαμάνδρες, βατράχια, φίδια, ποντίκια, πουλιά, κ.ά.
  
  
  
• Οι Μυγαλές είναι δραστήριες όλες τις ώρες της ημέρας, αλλά πιο δραστήριες τη νύχτα. Δεν κοιμούνται ποτέ περισσότερο από λίγα λεπτά τη φορά.
• Ο μέσος όρος ζωής των Μυγαλών είναι μικρότερος από ένα έτος.
• Οι Μυγαλές μπορούν να παραμείνουν κάτω από το νερό για 45 δευτερόλεπτα ή και περισσότερο κάθε φορά.
• Οι Μυγαλές είναι τόσο ελαφριές που είναι σε θέση να τρέχουν σε υδάτινες επιφάνειες υποστηριζόμενοι από φυσαλίδες αέρα που παγιδεύονται στα πόδια και τα δάχτυλα των ποδιών.
• Οι Μυγαλές κοιμούνται σε μια υπόγεια περιοχή φωλιάς που διατηρείται καθαρή με ξεχωριστό τμήμα για αποχωρητήριο.
• Οι Μυγαλές κάνουν τον εαυτό τους να έχει κακή γεύση απελευθερώνοντας μια οσμή από αδένες στην κοιλιά και στο πλάι τους, γι’ αυτό πολλά θηλαστικά αρπακτικά, όπως οι αλεπούδες και οι γάτες, θα επιτεθούν σε Μυγαλές αλλά σχεδόν ποτέ δεν τις τρώνε.
  
  
  

 

Τα πλεονεκτήματα από Ασπάλακες στον κήπο μας

Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να το πιστέψετε λόγω προκατάληψης, το να έχετε έναν Ασπάλακα στον κήπο σας έχει στην πραγματικότητα μια σειρά από πλεονεκτήματα. Σκάβοντας το χώμα του κήπου, αναμειγνύοντας τα στρώματα και δημιουργώντας σήραγγες, οι Ασπάλακες επιδίδονται σε αυτό που είναι γνωστό ως βιοαποδόμηση. Αυτό βοηθά στον αερισμό του εδάφους και του επιτρέπει να απορροφήσει περισσότερο οξυγόνο, το οποίο ωφελεί τις ρίζες των γύρω φυτών. Επίσης, χαλαρώνει το έδαφος, επιτρέποντας στις ρίζες των φυτών να αναπτυχθούν πιο ελεύθερα, κάτι που είναι ιδιαίτερα επιθυμητό για τα λαχανικά με ρίζες. Επιπλέον, αυτή η χαλάρωση της δομής του εδάφους επιτρέπει την καλύτερη απορροή του νερού της βροχής, ιδίως σε βαρύτερα εδάφη, γεγονός που βοηθά στην αποφυγή της υφαλμύρωσης. Ακόμη και οι ίδιοι οι Ασπάλακες είναι ένα δώρο για τους κηπουρούς, καθώς το χαλαρό, εύθρυπτο χώμα είναι ιδανικό για χρήση ως χώμα καλλιέργειας ή φύτευσης.

Πολλά άλλα ωφέλιμα έντομα είναι υπομισθωτές των συστημάτων σήραγγας των τυφλοπόντικων. Οι εδαφόβιοι μπάμπουρες, για παράδειγμα, χτίζουν τις φωλιές τους στις σήραγγες και δεν είναι ασυνήθιστο να χρησιμοποιούν τις στοές ως έδαφος αναπαραγωγής. Με αυτόν τον τρόπο, η παρουσία Ασπαλάκων στον κήπο μπορεί να αυξήσει τη βιοποικιλότητα. Το γεγονός ότι οι Ασπάλακες κατατάσσονται επίσης στα εντομοφάγα ζώα υποδεικνύει ένα άλλο πλεονέκτημα αυτών των μικρών θηλαστικών που ζουν στη γη - οι προνύμφες, τα σαλιγκάρια και οι προνύμφες σαλιγκαριών αποτελούν μέρος της καθημερινής τους διατροφής. Ένας αρσενικός ευρωπαϊκός Ασπάλακας καταναλώνει σχεδόν 30 κιλά ζωικής τροφής ετησίως. Με αυτόν τον τρόπο, ο Ασπάλακας εξυπηρετεί τους κηπουρούς προστατεύοντας έμμεσα τα φυτά από τα παράσιτα.

Τελικά οι Ασπάλακες και οι Μυγαλίδες είναι «φίλοι» των ανθρώπινων δραστηριοτήτων γιατί τρέφονται με έντομα και σκουλήκια (πολλά περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσε να εξολοθρεύσει ο άνθρωπος) και άδικα θεωρούνται επιβλαβείς για τις καλλιέργειες. Οι κηπουροί και οι γεωργοί μπερδεύουν την δραστηριότητα του Ασπάλακα με αυτή του Τυφλοπόντικα (Nannospalax leucodon), που είναι τρωκτικό και τρώει τις ρίζες των φυτών.