35/52/18 ΘΕΜΑ: Τα γιατρικά και τα αρωματικά της φύσης
ΜΑΡΙΝΑ
Δώσε μου Δυόσμο να μυρίσω,
Λουίζα και Βασιλικό
Μαζί μ'αυτά να σε φιλήσω,
και τι να πρωτοθυμηθώ.
Οδυσσέας Ελύτης
Η Ελλάδα
είναι ο «παράδεισος των φυτών της Ευρώπης»! Αν και καταλαμβάνει το 6% της
Μεσογείου, φιλοξενεί το 26% της μεσογειακής χλωρίδας. Έχουν προσδιοριστεί 1.683
είδη φαρμακευτικών-αρωματικών φυτών. Από αυτά τα 234 είναι ενδημικά είδη
(φύονται μόνο εδώ) και τα 75 είναι χαρακτηρισμένα ως σπάνια ή απειλούμενα.
Χαρούπι, Κάππαρη, Κρίταμο, Μαστίχα Χίου, Μάραθος , Φασκόμηλο, Τσάι του βουνού,
Δίκταμος, Κρόκος Κοζάνης, Ματζουράνα, Κράνα, Ρίγανη, Δάφνη, Βασιλικός ,
Γλυκάνισος είναι μερικά από τα ελληνικά αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά που
χαρακτηρίζονται ως υπερτροφές. Είναι πλούσια σε αιθέρια έλαια, μέταλλα,
ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και ωφέλιμα λιπαρά οξέα.
Τα βότανα
προσφέρουν την γεύση και το άρωμά τους στα φαγητά μας, τα κάνουν πιο ελκυστικά
και τα αναδεικνύουν. Μπορούμε είτε να τα βάλουμε μέσα στο φαγητό που μαγειρεύουμε, αλλά
μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για να φτιάξουμε αρωματικό ξύδι, λάδι, ζάχαρη, τουρσί, αλάτι, βούτυρο, ελιές κα.
Φυτεύουμε σε γλάστρες και κήπους, εύκολα στην καλλιέργεια αρωματικά φυτά για χρήση στη μαγειρική, για να τα έχουμε πάντα διαθέσιμα. Κόβουμε όσο χρειαζόμαστε κάθε φορά και απογειώνουμε γευστικά και αρωματικά τις συνταγές μας. Τι καλύτερο από φρεσκοκομμένα μυρωδάτα κλωναράκια για την κατσαρόλα μας;
Όταν είναι
φρέσκο το μυρωδικό, συνήθως μπαίνει στο τέλος του φαγητού, για να διατηρήσει
ζωντανά τα αρώματά του. Τα κοτσάνια από τον μαϊντανό, τον άνηθο, τον δυόσμο και
τον βασιλικό τα ψιλοκόβουμε και τα βάζουμε στην αρχή του μαγειρέματος μαζί με
το ελαιόλαδο και το κρεμμύδι, όπως φτιάχνουμε τη γέμιση για τα καλοκαιρινά
γεμιστά. Από το κοτσάνι παίρνουμε τα αρώματα που δεν χάνονται εύκολα κατά το
μαγείρεμα και ενισχύουμε το φαγητό μας αρωματικά, προσθέτοντας τα φύλλα τους στο
τέλος. Όταν τα μυριστικά είναι αποξηραμένα, τα χρησιμοποιούμε από την αρχή στο
μαγείρεμα, για να αποδώσει το άρωμά τους.
Ας
γνωρίσουμε 10 βασικά βότανα ( αρτύματα ή καρυκεύματα) μαγειρικής:
Θυμάρι: Είναι ένας μικρός θάμνος με δυνατό πλούσιο άρωμα και χρησιμοποιείται σε ψητά κοτόπουλα, χοιρινά, μπριζόλες σάλτσες, ψάρια, λουκάνικα, ψητά μανιτάρια, σούπες, μαρινάδες, πουρέ, μπιφτέκια, πατάτες φούρνου. Αρωματίζει τουρσιά, το λάδι και το ξύδι.
Δάφνη:
Χρησιμοποιήστε την σε σούπες, φαγητά κατσαρόλας, ζυμαρικά και όσπρια.
Αρωματίζει το ελαιόλαδο, το ξύδι, τις σάλτσες, τις ελιές Χρησιμοποιείται για να
συντηρήσει σύκα, σταφίδες και ξηρούς καρπούς.
Μαντζουράνα:
Είναι ένα φυτό με έντονο, δυνατό άρωμα και υπέροχη γεύση κα κάποιες
ποικιλίες της θυμίζουν το θυμάρι ή την ρίγανη. Αρωματίστε σε χοιρινό, τα
κεφτεδάκια, τις σούπες, τα ψάρια, το κοτόπουλο, τις πατάτες φούρνου, την
ομελέτα, τα ζυμαρικά.
Δυόσμος:
Έχει δροσερό φίνο άρωμα και
χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική. Ταιριάζει στους ρεβυθοκεφτέδες, στις
γεμιστές πιπεριές με τυρί, σε ομελέτες, σε σάλτσες, σε μπιφτέκια, σε κεφτέδες,
στα ντολμαδάκια, στα κολοκυθάκια, σε σούπες.
Φτιάξτε pesto για τις σαλάτες και τα κρεατικά.
Θρούμπι:
Θυμίζει πολύ την ρίγανη και το θυμάρι. Είναι το φυτό το οποίο
χρησιμοποιείται σε πληθώρα ελληνικών συνταγών και όχι μόνο. Ταιριάζει σε
κοτόπουλα, στο χοιρινό, σε κεφτέδες, στα μπιφτέκια, στις γαρίδες, στην γαλοπούλα, στο αρνάκι στην
σαρδέλα, στο χταπόδι, στις τσιπούρες και γενικά στα περισσότερα ψάρια, σε
πίτσες, σε σαλάτες, σε πατάτες φούρνου
και τηγανητές πατάτες και σουβλάκια. Φτιάξτε φέτα ψητή, αρωματίστε το λάδι, τις
ελιές το ξύδι.
Εστραγκόν:
Είναι θάμνος με λεπτό και
χαρακτηριστικό άρωμα. Χρησιμοποιείται σε κοτόπουλο και σε όλα τα
κρεατικά, σε σάλτσες, σε πατατοσαλάτα,
σε μανιτάρια, σε σούπες, σε σως.
Αρωματίστε το ξύδι, το λάδι, τις ελιές την μουστάρδα.
Μαϊντανός:
Είναι ένα από το γνωστότερα λαχανικά που ταιριάζει σχεδόν σε όλα τα
φαγητά της Ελληνικής κουζίνας. Έχει λεπτό και φίνο άρωμα και γεύση.
Χρησιμοποιείται σε λαδερά, κρεατικά, μπιφτέκια, σε σπανακόπιτες, σάλτσες τομάτας, μαρινάδες,
σούπες, σαλάτες, ομελέτες, ταμπουλέ, λαχανοντολμάδες, γεμιστά.
Βασιλικός:
Ο βασιλιάς των μυρωδικών χρησιμοποιείται από αρχαιοτάτων χρόνων στην
μαγειρική και στην φαρμακολογία. Έχει μοναδικό, υπέροχο άρωμα και δυνατή γεύση.
Στολίζει φουντωτός μπαλκόνια και κήπους και είναι από τα πιο δημοφιλή και
αγαπημένα βότανα ιδιαιτέρως στην χώρα μας. Χρησιμοποιείται σε πληθώρα συνταγών,
σε κεφτέδες, σε σαλάτες, σάλτσες, βραστά, ψητά, κοκκινιστά, σούπες.
Δενδρολίβανο:
Είναι ένα αρωματικό εύγεστο φυτό με πολλαπλές χρήσεις στην μαγειρική.
Ταιριάζει σε ψητά ψάρια, μπριζόλες, κοτόπουλο, χοιρινό, πατάτες φούρνου. Φτιάξτε dressings για τις σαλάτες και αρωματικά ξύδια
και λάδια, πατατοσαλάτα.
Ρίγανη:
Είναι το φυτό το οποίο χρησιμοποιείται σε πληθώρα ελληνικών συνταγών και
όχι μόνο. Ταιριάζει σε κοτόπουλα, στο χοιρινό, σε κεφτέδες, στα μπιφτέκια, στις γαρίδες, στην γαλοπούλα, στο αρνάκι στην
σαρδέλα, στο χταπόδι, στις τσιπούρες και γενικά στα περισσότερα ψάρια, σε
πίτσες, σε σαλάτες, σε πατάτες φούρνου
και τηγανητές πατάτες και σουβλάκια. Φτιάξτε φέτα ψητή, αρωματίστε το λάδι, τις
ελιές το ξύδι.
1. Βασιλικός (Ocimum basilicum), 2. Δάφνη (Laurus nobilis), 3. Μυρώνι (Anthriscus cerefolium), 4. Σκόρδο (Allium schoenoprasum), 5. Κολίαντρο (Coriandrum sativum), 6. Άνιθος (Anethum graveolens), 7. Μαντζουράνα (Origanum spp.), 8. Μέντα (Mentha spp.), 9. Ρίγανη (Origanum vulgare ssp. hirtum), 10. Μαϊντανός (Petroselinum spp.) 11. Δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis), 12. Φασκόμηλο (Salvia officinalis), 13. Θυμάρι (Thymus spp.)
Κανένα φαγητό δεν έχει τόσο εκπληκτική γεύση όσο το φαγητό που καλλιεργείτε μόνοι σας στον κήπο σας. Είτε καλλιεργείτε ένα μεγάλο χωράφι
γεμάτο λαχανικά είτε μερικά μικρά δοχεία με βότανα, υπάρχει κάτι μαγικό στο να
καλλιεργείτε τα δικά σας τρόφιμα και βότανα. Και, φυσικά, τα παιδιά μπορούν να
βοηθήσουν και να μάθουν να εκτιμούν τη χαρά της κηπουρικής. Στην συνέχεια θα βρείτε οδηγίες που θα σας καθοδηγήσουν
να ξεκινήσετε έναν μικρό κήπο βοτάνων με τα παιδιά σας!
Οι θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων ανακαλύφθηκαν επί αρχαιοτάτων χρόνων, με τους Σουμέριους και τους Ασσύριους να είναι οι πρώτοι λαοί που είχαν τις πρώτες πληροφορίες σχετικά με τα φαρμακευτικά και αρωματικά βότανα. Ο «πατέρας της Ιατρικής», Ιπποκράτης ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει διάφορες παθήσεις ασθενών με τη χρήση αυτών των βοτάνων. Γνωστοί στην Παραδοσιακή Ελληνική Ιατρική είναι και οι Βικογιατροί. Αυτοί κατοικούσαν γύρω από τη χαράδρα του Βίκου στην Ήπειρο και χρησιμοποιούσαν τα βότανα της ευρύτερης περιοχής για θεραπευτικούς σκοπούς. Η ανάπτυξη που γνώρισε η αναλυτική και οργανική χημεία τον 19ο αιώνα, βοήθησε την κατανόηση και την ανάπτυξη της φαρμακευτικής δράσης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την παρασκευή νέων φαρμάκων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 25% των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην αγορά είναι φυτικής προέλευσης και το 45% προέρχονταν από φυτικά προϊόντα.
Διαβάστε
στην διεύθυνση https://www.vita.gr/2011/12/01/ygeia/ellhnika-botana-monadika-farmaka/ για την Βαλεριάνα, τον Δυόσμο, την
Γλυκόριζα, την Αγριάδα, τον Φλόμο, το Γλυκάνισο, το Δενδρολίβανο, το Θυμάρι,
τον Μαϊντανό, το Μάραθο, την Ματζουράνα, την Νερομολόχα, το Μελισσόχορτο, την
Μολόχα, την Ρίγανη, το Φλαμούρι, το Φασκόμηλο, το Τουσσιλάγκο, το Χαμομήλι, το
Φλισκούνι, το Ταραξάκο και την Γεντιανή.
Τα αρωματικά
φυτά και βότανα, χρησιμοποιούνται στη λαϊκή ιατρική, εδώ και πολλές χιλιάδες
χρόνια τώρα. Σήμερα αποτελούν μία
εναλλακτική λύση θεραπείας, προκειμένου να αποφύγουμε τα χημικά σκευάσματα, της
κλασικής ιατρικής. Η σωστή χρήση των
βοτάνων προϋποθέτει γνώση και εμπειρία, ορισμένων βασικών αρχών, ώστε να
βοηθήσουν στη θεραπεία και να μην προκαλέσουν κίνδυνο για στην υγεία μας. Ας
δούμε μερικούς βασικούς κανόνες-οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσουμε, ώστε να
μπορέσουμε να μαζέψουμε και να παρασκευάσουμε μόνοι μας εγχύματα, βάμματα,
αιθέρια έλαια κλπ.
Οδηγίες
συλλογής βοτάνων
1.
Μαζεύουμε τα βότανα πάντα με μαχαίρι ή ψαλίδι, για να προξενήσουμε όσο το δυνατόν μικρότερη ζημιά στο φυτό.
2. Μαζεύουμε αφήνοντας τα φυτά στη θέση
τους και αφήνοντας πάντα ένα μέρος για να ρίξει τον σπόρο του και να
ξαναβλαστήσει.
3. Φροντίζουμε να μαζεύουμε φυτά από
μεγάλη έκταση, χωρίς να εκχερσώνουμε περιοχές με μικρό πληθυσμό.
4. Προσέχουμε τα φυτά που θα μαζέψουμε
να είναι υγιή και να μην έχουν προσβληθεί από παράσιτα, σκουλήκια ή αρρώστιες.
5. Τα βότανα τα βάζουμε μέσα σε ένα
καλάθι, σε ένα τσουβάλι σε κάτι που να μπορούν τα φυτά να αερίζονται ως που να
τα πάμε στο μέρος που θα τα απλώσουμε για να στεγνώσουν.
6. Αν θα μείνουν αρκετή ώρα ως που να
φτάσουμε στη βάση μας τα βάζουμε σε ένα σκιερό μέρος.
7. Μαζεύουμε βότανα από περιοχές που
είναι καθαρές, αποφεύγουμε τις άκρες των δρόμων, χωματερές, γεωργικές περιοχές
που είναι επιβαρυμένες με χημικά δηλητήρια.
8. Μαζεύουμε τα βότανα με ηλιοφάνεια και
αφού έχει φύγει η πρωινή δροσιά.
9. Όταν μαζεύουμε το άνθος, θα πρέπει να
έχει ανθήσει το 80% των λουλουδιών.
10. Ποτέ δεν μαζεύουμε μεγαλύτερες
ποσότητες απ’ αυτές που χρειαζόμαστε!
11. Πρέπει να γνωρίζουμε τις ρυθμιστικές
διατάξεις που βγάζει κάθε χρόνο το κάθε δασαρχείο, που αναφέρει σε ποια είδη
και σε ποιες ποσότητες επιτρέπεται η συλλογή τους!
Οδηγίες αποξήρανσης βοτάνων
1. Μερικά από τα καταλληλότερα βότανα
για να τα αποξηράνουμε, είναι η ρίγανη, το φασκόμηλο, η μέντα, η μαντζουράνα, η
δάφνη, το θυμάρι και το δεντρολίβανο. Τα φυλλώδη βότανα, όπως ο βασιλικός,
χάνουν πολύ από τη γεύση και το χρώμα τους με την αποξήρανση.
2. Η πιο απλή μέθοδος, είναι να
φτιάξουμε μικρά, χαλαρά μπουκετάκια με τα βότανα και να τα κρεμάσουμε ανάποδα
σε μέρος που αερίζεται, αλλά δεν θα το χτυπάει ο ήλιος. Πρέπει να είναι μικρά,
διαφορετικά ο αέρας δεν θα κυκλοφορεί ανάμεσα στο φύλλωμα και δεν θα είναι
αρκετός για να αποξηράνει το κέντρο τους. Τα σκεπάζουμε με τουλουπάνι, ή ένα
λεπτό πανί, για να μην γεμίσουν σκόνη.
3. Από την ώρα που θα στεγνώσουν τα
βότανα μας, τα τρίβουμε και τα βάζουμε μέσα σε αεροστεγείς συσκευασίες,
4. Ο χώρος που φυλάμε τα βότανα θα
πρέπει να είναι: σκοτεινός και δροσερός.
5. Μπορούμε να συντηρήσουμε τα βότανα
για ένα εξάμηνο.
6. Ένας καλός τρόπος για να έχουμε
φρέσκα βότανα εύκολα και γρήγορα είναι να τα καλλιεργήσουμε στο μπαλκόνι μας.
Καλλιεργείστε βότανα με τα παιδιά σας
Τα παιδιά
γοητεύονται από τη φύτευση σπόρων και φυτών. Η κηπουρική αποτελεί μια απίστευτη ευκαιρία
μάθησης για τα παιδιά που είναι επίσης πολύ διασκεδαστική. Τα παιδιά θα είναι
γοητευμένα με τον κήπο σε κάθε βήμα της διαδρομής. Θα πρέπει να βοηθήσουν στην
προετοιμασία του χώματος και σίγουρα στην φύτευση. Αλλά, επειδή η διαδικασία
μέχρι να φτάσουμε στο τελικό φυτό μπορεί να είναι μακρά, το ενδιαφέρον των
παιδιών μειώνεται αρκετά γρήγορα. Σας προτείνουμε λοιπόν να δημιουργήσετε έναν
μικρό κήπο με φυτά βοτάνων που θα προμηθευτείτε αρκετά μεγάλα, από το εμπόριο, όπως
Φασκομηλιά, Θυμάρι, Δυόσμο, Μαϊντανό, Κόλιανδρο, Σχοινόπρασο, Δενδρολίβανο και
φυσικά Βασιλικό.
Καλλιεργήστε
τα αρωματικά σας μαζί, φυτεύοντάς τα σε ξεχωριστές ομοιόμορφες μικρές γλάστρες
ή σε μια μακρόστενη ζαρντινιέρα, ανά 20 εκ. το λιγότερο. Για καλύτερη ανάπτυξη –στη
βεράντα– αφήστε μεγαλύτερη απόσταση, 30 εκ. το λιγότερο. Σημαντική προϋπόθεση
είναι το κατάλληλο αφράτο χώμα.
Χρησιμοποιήστε έτοιμο πλούσιο μείγμα ή δύο μέρη φυλλόχωμα με ένα μέρος
τύρφη και ένα μέρος άμμο ποταμίσια ή περλίτη, ανακατεμένο με αρκετό κομπόστ,
σημαντικό υλικό που μπορείτε να προσθέτετε και να ενσωματώνετε με προσοχή στο
μείγμα τους κάθε Μάρτιο και Σεπτέμβριο.
Το πότισμα πιθανότατα δεν είναι το μόνο που πρέπει να κάνετε για να διατηρήσετε τον κήπο σας υγιή. Τα περισσότερα βρώσιμα φυτά θα πρέπει να κλαδεύονται ή να περιποιούνται. Αυτό γίνεται για να αυξηθεί η ανάπτυξη και η απόδοση και είναι απαραίτητο για τη συνολική ευεξία του φυτού. Ανάλογα με τα μεταφυτευμένα φυτά που έχετε, θα πρέπει να ερευνήσετε πώς να κλαδέψετε σωστά το φυτό σας. Μπορεί επίσης να χρειαστεί/επιλέξετε να λιπάνετε τα φυτά σας. Η προσθήκη λίγων φυτικών τροφών στο χώμα σας θα βοηθήσει τα φυτά να λάβουν τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για να μεγαλώσουν και να γίνουν πιο υγιή.
Κάθε φορά
που θα χρειαστείτε κάποιο βότανο, όσο μικρή κι αν είναι η συγκομιδή σας, θα σας
φτιάχνει τη μέρα! Είναι φοβερό για τα παιδιά γιατί μπορούν να δουν το τελικό
προϊόν της δουλειάς και της υπομονής τους. Μπορούν να δουν υλικά μαγειρέματος
που κανονικά θα έπαιρναν μόνο από μαγαζί, να μεγαλώνουν μπροστά τους. Τους
δίνει ένα αίσθημα υπερηφάνειας και επιτυχίας!
.jpg)