32. Τ’ αγριολούλουδα της εξοχής

 32/52/15 ΘΕΜΑ: Τ’ αγριολούλουδα της εξοχής

Το μυαλό μας δεν μπορεί να φανταστεί Άνοιξη και Πάσχα χωρίς λουλούδια. Σίγουρα δεν μπορούμε να φανταστούμε μια βόλτα στην εξοχή στις Πασχαλινές διακοπές χωρίς αγριολούλουδα!

Υπέροχα λιβάδια στρωμένα με αγριολούλουδα, γεμάτα χρώματα και μυρωδιές, ελαιώνες και μονοπάτια στολισμένα με αγριολούλουδα, αποτελούν το κύριο στοιχείο της «Πασχαλινής εικόνας» και προσπαθούν να μας θυμίζουν συνέχεια την «δύσκολη» επικοινωνία μας με την φύση!

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους βοτανικούς παραδείσους της γης, αφού σε αυτήν φύονται πάνω από 6.000 φυτικά είδη, με περίπου 700 είδη να είναι ενδημικά. Μεγάλο δε ποσοστό αυτών είναι μονοετή ή διετή αγριολούλουδα. Σημαντικό είναι το γεγονός του μεγάλου αριθμού φυτικών ειδών μέσα στα γένη. Υπάρχουν π.χ. 100 είδη Σιληνών, 70 είδη αγριογαρύφαλων, 50 είδη καμπανούλας, 25 είδη κρόκου, 10 είδη τουλιπών κ.λπ. Ο πλούτος αυτός οφείλεται αφενός στη γεωγραφική θέση της χώρας μας, που βρίσκεται στο Ν.Α. άκρο της Ευρώπης και ανάμεσα σε τρεις ηπείρους (φυτικά και ζωικά είδη που «πιέστηκαν» χωρικά στην υπόλοιπη Ευρώπη βρήκαν καταφύγιο στη χώρα μας), αφετέρου στα πολλά μικρά νησιά μας, που το καθένα αποτελεί κι ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα. Επίσης, ο φυτικός ελληνικός πλούτος οφείλεται και στην ύπαρξη των πολλών βουνών μας με τις αντίστοιχες κοιλάδες, πεδιάδες, νησίδες πρασίνου και μωσαϊκά χρήσης γης, καθώς και τα φαράγγια και τις χαράδρες, με τα ιδιαίτερα μικροκλίματα που δημιουργούνται εξαιτίας αυτών.

Έχετε σκεφτεί όμως να σκύψετε και να παρατηρήσετε προσεκτικά ένα αγριολούλουδο; Έχετε σκεφτεί να προσπαθήσετε να μάθετε το όνομά του, είτε ρωτώντας έναν ντόπιο που ξέρει, είτε με την καθοδήγηση ενός οδηγού πεδίου για αγριολούλουδα; Σκεφτήκατε ποτέ ότι το μικρό αγριολουλουδάκι που βρίσκεται μπροστά στα πόδια σας, μπορεί να είναι ένα από τα 2.000 ενδημικά είδη που φύονται μόνο εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο;!

Όπως η Μικρομέρια της Ακρόπολης ή Micromeria acropolitana, ένα μικρό φυτό που δεν ξεπερνά τα 20 εκατοστά, βγάζει ροζ άνθη από το Μάιο έως τον Ιούνιο, ανήκει στην οικογένεια των Lamiaceae ή Labiatae και δε μπορείς να το βρεις πουθενά αλλού στον κόσμο!   Ήρθε πάλι στο φως (μετά την πρώτη του ανακάλυψη το 1906) χάρη στον Έλληνα βιολόγο Γρηγόρη Τσούνη και τον γιο του Λάμπρο, που εντόπισαν στην Ακρόπολη μικρό πληθυσμό από το φυτό.

Στην εξερεύνησή μας αυτή, δεν είναι δυνατόν να σας παρουσιάσουμε τα χιλιάδες διαφορετικά αγριολούλουδα αλλά θα σας δώσουμε πολλές χρήσιμες πληροφορίες για να ενδιαφερθείτε γι’ αυτά και για να έχετε την δυνατότητα να ανατρέξετε σε εξειδικευμένους οδηγούς αναγνώρισης.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΟΜΩΣ!  O επίκουρος καθηγητής δασολογίας και διαχείρισης φυσικού περιβάλλοντος, κ Γεώργιος Φωτιάδης μας ενημερώνει ότι πρέπει να προσέχουμε τα αγριολούλουδα, διότι η πολύ μεγάλη ποικιλία συνεπάγεται και πολύ μεγάλη σπανιότητα των αγριολούλουδων!

Τα ενδημικά αγριολούλουδα και φυτά, όπως ονομάζονται όσα φύονται αποκλειστικά σε μόνο μια περιοχή και πουθενά αλλού, οδηγούν σε μια αλυσίδα. «Αυτή η μεγάλη ποικιλία σε αγριολούλουδα αλληλοσυνδέεται με την ποικιλία σε έντομα, με την ποικιλία σε ζώα. Αντανακλάται και προσθέτει σε ολόκληρο το φυσικό περιβάλλον. Η Ελλάδα θεωρείται μια από τις κόκκινες περιοχές βιοποικιλότητας σε όλο τον κόσμο. Ακόμα και στην Αττική φυτρώνουν πάρα πολλά σπάνια είδη!»

Ωστόσο, μαζί με την σπανιότητα των αγριολούλουδων, έρχεται και μια μεγάλη ευθύνη. Μπορεί μια απλοϊκή Πασχαλινή ή Πρωτομαγιάτικη παράδοση να μας ωθεί να κάνουμε μπουκετάκια λουλουδιών στην βόλτα μας αλλά για τα αγριολούλουδα, αυτό είναι πολύ κακό και δεν πρέπει ποτέ να γίνεται!

«Φωτογραφίες για το Instagram. Το πρώτο και καλύτερο είναι να μην μαζεύουμε αγριολούλουδα και να τα απολαμβάνουμε στη φύση όπως τα βλέπουμε. Μπορούμε να τα τραβάμε φωτογραφίες για το Instagram. Αυτό είναι το σωστό για το οικοσύστημα» αναφέρει ο κ. Γ. Φωτιάδης και προσθέτει ότι η νομοθεσία τυπικά απαγορεύει τη συλλογή λουλουδιών χωρίς άδεια, αλλά δεν τηρείται. «Αν τελικά μαζέψουμε λουλούδια, είναι πάρα πολύ σημαντικό να μην τα ξεριζώνουμε. Πολλά από αυτά είναι πολυετή που σημαίνει ότι αν το βγάλουμε από τη ρίζα το φυτό νεκρώνει, ενώ αν κόψουμε μόνο το υπέργειο τμήμα μπορεί την επόμενη χρονιά να ξαναβγάλει καινούργιο βλαστό και καινούργια άνθη».

Η παγίδα είναι ότι κάποιος χωρίς γνώσεις δεν μπορεί να αξιολογήσει την σπανιότητα του λουλουδιού. «Για παράδειγμα, οι μαργαρίτες. Τις θεωρούμε όλες ίδιες αλλά κάποιες είναι τόσο σπάνιες που φυτρώνουν σε μία μόνο περιοχή. Οι καμπανούλες επίσης. Δεν τους δίνουμε σημασία αλλά συνήθως φυτρώνει διαφορετικό είδος ανά περιοχή και πουθενά αλλού σε όλο τον κόσμο! Τουλίπες. Μπορεί να βλέπουμε τις τουλίπες “χαλί”, δηλαδή σαν λιβάδι με πυκνή βλάστηση, και να μην γνωρίζουμε ότι υπάρχει μόνο εκεί, σε αυτά τα λίγα τετραγωνικά μέτρα».   Ναι στο Instagram, όχι στο βάζο!

Θα πρέπει ο «φυσιολατρισμός» μας να μην καταστρέφει και υποβαθμίζει τον ανεκτίμητο φυσικό πλούτο, διότι δε συνειδητοποιούμε ότι τα όμορφα μέρη των φυτών που κόβουμε (άνθη, οφθαλμοφόροι βλαστοί, κόνδυλοι κ.λπ.) αποτελούν τ’ αναπαραγωγικά όργανα των φυτών, που τους τα στερούμε. Η αποκοπή τους στερεί από αυτά τη δυνατότητα πολλαπλασιασμού τους.

Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα, λόγω συνδυασμένων ενεργειών υποβάθμισης, έχουν εξαφανιστεί 7 φυτικά είδη και κινδυνεύουν μ’ εξαφάνιση άλλα 35, εκ των οποίων τα 25 είναι ενδημικά. Εξάλλου, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο, απαγορεύεται η χωρίς άδεια από τη Δασική Υπηρεσία συλλογή και μεταφορά αγρίων φυτών. Αν θέλουμε λοιπόν να μιλούμε για ουσιαστική προστασία της φύσης, πρέπει να στραφούμε και σε αυτά τα πολύτιμα φυτά που προσφέρουν σημαντικά στη βιοποικιλότητα της χώρας, και να μην τα κόβουμε, παρά να τ’ απολαμβάνουμε με τις αισθήσεις στα λιβάδια της ελληνικής φύσης. Αυτό ως αντίληψη και τρόπος ζωής να επικρατήσει, και να γενεί βίωμα και κουλτούρα ζωής.

Βλέποντας τα αγριολούλουδα ωφελιμιστικά δεν πρέπει να αγνοήσουμε τον σημαντικό τους ρόλο:

ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΌΤΗΤΑ:  Ένα μόνο υγιές λιβάδι μπορεί να φιλοξενήσει πάνω από 100 είδη αγριολούλουδων, τα οποία με τη σειρά τους υποστηρίζουν άλλα είδη της άγριας ζωής του λιβαδιού. Για παράδειγμα, το κοινό τριφύλλι αποτελεί τροφή για 160 είδη εντόμων, τα οποία με τη σειρά τους υποστηρίζουν θηλαστικά και πουλιά.

ΠΑΡΈΧΟΥΝ ΤΡΟΦΉ:  Τα αγριολούλουδα παρέχουν τροφή στις μέλισσες, τις πεταλούδες και άλλους επικονιαστές καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Σε μια μόνο ημέρα το καλοκαίρι, ένα στρέμμα λιβαδιού αγριολούλουδων μπορεί να περιέχει 3 εκατομμύρια λουλούδια, που παράγουν 1 κιλό σάκχαρο νέκταρ. Αυτό είναι αρκετό για να συντηρήσει σχεδόν 96.000 μέλισσες μελιού ανά ημέρα. Πάνω από το ένα τρίτο των τροφίμων στον κόσμο βασίζεται στα έντομα για την επικονίασή τους. Χωρίς τα έντομα, θα έπρεπε να επικονιάζουμε τεχνητά τα περισσότερα από τα αγαπημένα μας φρούτα και λαχανικά, κάτι που θα ήταν πραγματικά χρονοβόρο και πολύ δαπανηρό.

ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΒΟΗΘΉΣΟΥΝ ΣΤΙΣ ΠΛΗΜΜΎΡΕΣ:  Τα καθιερωμένα λιβάδια αγριολούλουδων έχουν πολύπλοκα ριζικά συστήματα, τα οποία καθιστούν το έδαφος πολύ σταθερό. Αυτό συμβάλλει στον μετριασμό των πλημμυρών, καθώς συγκρατεί το νερό της βροχής, και εμποδίζει την απόπλυση θρεπτικών στοιχείων.

ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΉΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΈΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΏΝ:  Τα αυτοφυή αγριολούλουδα μπορεί να περιέχουν συστατικά που συμβάλλουν σημαντικά στη ιατρική. Ο Ιπποκράτης, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης ανακάλυψαν τις θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες πολλών φυτών. Παράδειγμα η Μπελαντόνα που είναι σχετικά σπάνια και έχει λουλούδια το καλοκαίρι. Το φυτό αυτό περιέχει ατροπίνη με αρκετές χρήσεις στη φαρμακευτική. Άλλα γνωστά φαρμακευτικά φυτά είναι το Χαμομήλι, η Λεβάντα, η Καλέντουλα, η Παπαρούνα, κ.ά..

ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΒΟΗΘΉΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΈΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΉΣ ΑΛΛΑΓΉΣ:  Τα εδάφη των βοσκοτόπων μπορούν να δεσμεύσουν τόσο άνθρακα όσο και τα δάση και επίσης μειώνουν τα αέρια του θερμοκηπίου, γεγονός που μπορεί να μας βοηθήσει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

 

📚 Αν θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα τα ελληνικά αγριολούλουδα, πρέπει να εμπλουτίσετε την βιβλιοθήκη σας με βιβλία και οδηγούς πεδίου ή να επισκεφθείτε και να μελετήσετε τους παρακάτω ιστοχώρους:

👉 (Lampros karzis) Αγριολούλουδα της Αττικής,η συλλογή μου από το Όρος Αιγάλεω! Wildflowers of Attica, my collection from Mount Aigaleo!

https://photos.google.com/share/AF1QipOjwNUY2wG6MOCV4QQPsQ8ab68ddTv6foFBG-ITQ-kCpTWZw9zi27cT5knAmkDY0Q?key=YXV1aS1XQndzNHlhbUNVcUxubTRhSXhWV2JtRjRB

👉 Τα αγριολούλουδα των βουνών μας.- Ονομασίες και Φωτογραφίες

https://vlaxoxoria.gr/ta-agrioloulouda-ton-vounon-mas-onomasies-ke-fotografies/

👉 22 από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της Ελλάδας

https://www.dinfo.gr/22-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B1-%CF%89%CF%81%CE%B1%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B1-%CE%B1%CE%B3%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BB/

 

👉 Greekflora.gr - μια φωτοθήκη για την ελληνική χλωρίδα

H δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για την Ελληνική χλωρίδα αποτέλεσε για πολλά χρόνια όραμα και στόχο μιας ομάδας ανθρώπων με κοινό παρονομαστή την αγάπη και το πάθος για την Ελληνική Φύση. Μαγιά για την ανάπτυξή της αποτέλεσαν οι προσωπικές φωτογραφικές συλλογές του Γιάννη Κοφινά, του Βαγγέλη Παπιομύτογλου και του Ζήση Αντωνόπουλου, του τελευταίου ιδιαίτερα στα ορχεοειδή, ενώ οι Εκδόσεις Mediterraneo ανέλαβαν σχεδόν αποκλειστικά το κόστος υλοποίησης και συντήρησης του έργου.

Τα δεδομένα που παρουσιάζονται εδώ συντίθενται κυρίως από φωτογραφικό υλικό τόσο ειδών όσο και βιοτόπων, υλικό που συλλέχτηκε ύστερα από ατέλειωτες εξερευνήσεις, κυρίως τα τελευταία δέκα χρόνια. Είναι προφανές, ότι αυτή η σελίδα απευθύνεται σε όλους εκείνους, κυρίως μη βοτανικούς, που αισθάνονται θαυμασμό και δέος από την πληθώρα και τον πλούτο της ελληνική χλωρίδας και επιθυμούν να τη γνωρίσουν λίγο περισσότερο σε βάθος.

 

Όπως κατανοείτε, το θέμα είναι τεράστιο και δίνει πολύ μεγάλες δυνατότητες εξερεύνησης και γνωριμίας της Ελληνικής Φύσης. Το internet δίνει πάρα πολλές γνώσεις και πληροφορίες σε κάθε έναν που αγαπάει τα αγριολούλουδα. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι για να προστατέψουμε κάτι πρέπει να το αγαπήσουμε και για να το αγαπήσουμε πρέπει να το γνωρίσουμε!